Alkalímálmur

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Flokkur
Lota
1
2 3
Li
3 11
Na
4 19
K
5 37
Rb
6 55
Cs
7 87
 Fr 
Litalykill

Alkalímálmar eru efnaflokkur í 1. flokki lotukerfisins. Í honum eru frumefnin litín, natrín, kalín, rúbidín, sesín og fransín. Þeir eru mjög hvarfgjarnir og finnast því sjaldan eða aldrei hreinir í náttúrunni.

Alkalímálmar eru silfurgljáandi, mjúkir málmar með lítinn eðlismassa. Þeir ganga auðveldlega í efnasamband við halógena og mynda þá jónísk sölt og við vatn og mynda þá sterkbasísk hýdroxíð. Þessi efni hafa eina rafeind í ysta hveli, þannig að besta leiðin frá orkufræðilegu sjónarmiði til að ná fullu rafeindahveli er að tapa þessari einu rafeind og mynda þá jákvætt hlaðna jón.

Vetni, sem aðeins hefur eina rafeind, er stundum sett efst í flokk 1, en er samt ekki alkalímálmur; heldur er náttúruleg staða þess tvíatóma gas. Til þess að fjarlægja einu rafeind þess þarf talsvert meiri orku en til að fjarlægja ystu rafeind alkalímálmanna. Til þess að fylla ysta rafeindahvel vetnisatóms þarf bara eina rafeind, líkt og gildir um halógena, þannig að undir sumum kringumstæðum getur vetni hagað sér eins og halógen og myndað neikvætt hlaðna hýdríðjón. Hægt hefur verið að láta alkalímálma og suma hliðarmálma mynda tvísambönd við hýdríð.

Við ofurþrýsting, eins og ríkir í kjarna Júpíters, gerist vetni málmkennt og hegðar sér eins og alkalímálmur (sjá málmkennt vetni).