Vatnaköttur

Vatnaköttur
	; Vatnaköttur
Ástand stofns
	; Í útrýmingarhættu (IUCN)
Vísindaleg flokkun
Ríki:	Dýraríki (Animalia);
Fylking:	Hryggdýr;
Flokkur:	Spendýr;
Ættbálkur:	Rándýr;
Ætt:	Kattardýr;
Ættkvísl:	Prionailurus;
Tegund:	P. viverrinus;
Tvínefni
	Prionailurus viverrinus; (Bennett, 1833)
	; Búsvæði Vatnakattar

Vatnaköttur (Prionailurus viverrinus) er meðalstór villiköttur frá Suður- og Suðaustur-Asíu.

Líkamsbygging og útlit

Líkamsbygging vatnakattarins er örlítið ólík því sem gengur og gerist hjá köttum. Hann er um 57 cm til 85 cm langur og vegur allt frá 5,5 kílóum upp í 12 kíló. Hámarkshraði hans er ekki nema um 15 km/s. Hann er í flokki meðal lítilla og meðalstórra katta en hann er með hlutfallslega langan líkama miðað við hversu stuttir fætur hans eru. Hár hans eru stutt og gróf en feldurinn er mjög þéttur. Feldurinn er ljósbrúnn og aðeins yfir í grátt með svörtum röndum í andliti sem ná niður á háls en þar taka við svartir blettir sem ná alla leið niður á enda skottsins. Skottið er einnig ólíkt öðrum skottum á kattardýrum en skottið á vatnaketti er flatt en það notar hann sem einskonar stýri þegar hann er á sundi. Þó kötturinn lifi aðallega í þéttu gróðurlendi og í votlendi og veiðir í ám þá eru sundfit hans mjög svipuð og sundfit annarra dýra sem kemur eilítið á óvart miðað við hversu miklum tíma hann eyðir á sundi. Klær vatnakattarins eru einnig frábrugðar klóm skyldmenna hans en hann getur ekki dregið þær að fullu inn.

Útbreiðsla og búseta

Mestar líkur eru á að finna vatnaköttinn í löndum í Suðaustur-Asíu sökum aðstæðna þar en eins og fram kom hér að ofan þá býr hann einna helst í þéttu gróðurvöxnu votlendi nálægt ám. Gróðurinn veitir gott skjól gegn öðrum rándýrum sem og góða felustaði fyrir vatnaköttinn til að liggja í laumi og fylgjast með fiskum. Búsvæði þeirra á þó undir högg að sækja sökum þess hve ágengur maðurinn er. Nú þegar hefur um helming þess svæðis sem þeir hafa búið á verið eytt sökum mengunar frá verksmiðjum, vatnsból þurrkuð upp og vatnið notað til áveitu fyrir landbúnað. 98% af því svæði sem eftir er bíður sömu örlaga ef ekki verður gripið inn í og það strax.

Hegðun og lifnaðarhættir

Vatnakötturinn er næturdýr sem þýðir að hann sefur á daginn og fer svo á stjá þegar rökkva tekur í leit að bráð. Kettirnir sölsa undir sig stór yfirráðasvæði en þau geta verið allt að 22 ferkílómetrar að stærð, þó eru svæði kvendýranna eilítið smærri. Vatnakötturinn er einfari en býr yfir ótrúlegri aðlögunarhæfni en vitað er til þess að sumir þeirra lifa nálægt úthverfum en sökum þess að þeir ferðast aðallega um á nóttunni er erfitt að fylgjast með þeim.

Æxlun og líftími

Fengitími vatnakattarins er í janúar og febrúar en þá kallar kvendýrið á karldýrin og gefur til kynna að hún sé tilbúin til mökunar. Meðgangan er í kringum 60 til 70 dagar og hvert got getur verið allt frá 1 kettlingi upp í 4. Líkt og afkvæmi annarra katta þá fæðast þeir blindir. Þegar kettlingarnir eru orðnir um 50 daga gamlir eru þeir farnir að geta borðað kjöt en stóla þó á foreldra sína til að færa þeim fæðu og eru fastir á spena í nokkra mánuði til viðbótar. Um 9 mánaða aldur eru kettlingarnir svo orðnir fullvaxta og sjálfstæðir og um mánuði seinna fara þeir og leita sér að nýju yfirráðasvæði. Meðallífaldur þeirra er milli 10 til 12 ár.

Fæða og fæðuöflun

Vatnakötturinn er kjötæta og er matarræðið hans að stórum hluta byggt á fiski eða um 70% og þar á eftir koma froskar, sniglar, snákar, mýs og fuglar. Vitað er til þess að vatnakötturinn hafi veitt stærri dýr á borð við civet, hunda sem og búfénað. Þegar kemur að því að veiða í vatni bíður kötturinn á árbakkanum þangað til hann kemur auga á fisk og stekkur þá beint á hann og kófestir. Vatnakettir eru afbragðsgóðir í því að kafa en það nýta þeir sér til að veiða fugla. Þá kafa þeir undir fuglana og þar með óséðir og grípa þá neðan frá. Auðveldasta og orkuminnsta leiðin sem þeir nota þó til að veiða fiska er að bíða á árbakkanum og slá loppunni létt á yfirborð árinnar til að herma eftir flugu eða öðrum smáum dýrum og bíða svo átektar eftir að fiskur komi til að gæða sér á flugunni en þá grípur kötturinn fiskinn og skóflar honum upp á þurrt land.

Hættur sem steðja að vatnakettinum

Vatnakötturinn lifir á sama svæði og tígrisdýr og birnir og eru það helstu keppinautar hans um fæðu, en engin hætta steðjar að þessum dýrum í hans garð. Eina skepnan sem steðjar hætta af er mannfólkið. Maðurinn hefur ekki aðeins eytt miklu af hans búsvæði heldur er hann einnig veiddur til að nýta feldinn og kjötið af honum. Maðurinn er einnig að ryðjast meira og meira inn á búsvæði hans og veiðir í stórum stíl þann fisk sem er í ánum sem kemur grimmt niður á vatnakettinum en hann hefur þar að leiðandi úr minna að moða, sérstaklega þar sem hann deilir þessari fæðu með tígrisdýrum og birnum.

Tilvísanir

↑ Mukherjee, S.; Appel, A.; Duckworth, J.W.; Sanderson, J.; Dahal, S.; Willcox, D.H.A.; Herranz Muñoz, V.; Malla, G.; Ratnayaka, A.; Kantimahanti, M.; Thudugala, A.; Thaung R.; & Rahman, H. (2016). „Prionailurus viverrinus“. Rauði listi IUCN yfir tegundir í hættu. 2016.2.|volume= stangast á við |date=
↑ Wozencraft, W.C. (2005). "Order Carnivora". In Wilson, D.E.; Reeder, D.M (eds.). Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. p. 544. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494.

Tenglar

[iucn-1] Mukherjee, S.; Appel, A.; Duckworth, J.W.; Sanderson, J.; Dahal, S.; Willcox, D.H.A.; Herranz Muñoz, V.; Malla, G.; Ratnayaka, A.; Kantimahanti, M.; Thudugala, A.; Thaung R.; & Rahman, H. (2016). „Prionailurus viverrinus“. Rauði listi IUCN yfir tegundir í hættu. 2016.2.|volume= stangast á við |date=

[msw3-2] Wozencraft, W.C. (2005). "Order Carnivora". In Wilson, D.E.; Reeder, D.M (eds.). Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. p. 544. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494.

[1]

[2]