Solanum

Solanum; Tímabil steingervinga: Snið:Fossil range
	; Brazilian nightshade (Solanum seaforthianum)
Vísindaleg flokkun
Ríki:	Jurtaríki (Plantae);
Fylking:	Dulfrævingar (Magnoliophyta);
Flokkur:	Tvíkímblöðungar (Magnoliopsida);
Undirflokkur:	Asteridae;
Ættbálkur:	Kartöflubálkur (Solanales);
Ætt:	Náttskuggaætt (Solanaceae);
Undirættkvíslir
	Bassovia; Leptostemonum; Lyciosolanum; Solanum; (en sjá texta)
Samheiti
	Androcera Nutt.; Aquartia Jacq.; Artorhiza Raf.; Bassovia Aubl.; Battata Hill; Bosleria A.Nelson; Ceranthera Raf.; Cliocarpus Miers; Cyphomandra Mart. ex Sendtn.; Diamonon Raf.; Dulcamara Moench; Lycopersicon Mill.; Melongena Mill.; Normania Lowe; Nycterium Vent.; Ovaria Fabr.; Parmentiera Raf. (non DC.: preoccupied); Petagnia Raf.; Pheliandra Werderm.; Pseudocapsicum Medik.; Scubulus Raf.; Solanastrum Fabr.; Solanocharis Bitter; Solanopsis Bitter; Triguera Cav.

Solanum er stór og fjölbreytt ættkvísl blómstrandi plantna, sem inniheldur tvær mikilvægar nytjaplöntur; kartöflur og tómata. Einnig eru margar skrautplöntur innan ættkvíslarinnar.

Solanum tegundir sýna mikinn breytileika í vaxtareiginleikum, frá einærum plöntum til fjölærra, klifurjurtir, runnar og lítil tré. Margar ættkvíslir sem áður voru taldar sjálfstæðar eins og Lycopersicon (tómatar) og Cyphomandra eru nú settar undir Solanum sem undirættkvíslir eða deildir. Þannig telur ættkvíslin nú um 1,500–2,000 tegundir.

Nafn[breyta | breyta frumkóða]

Ættkvíslarnafnið var fyrst notað af Pliny eldri (23–79) yfir plöntu sem var einnig nefnd strychnos, líklegast S. nigrum. Uppruni orðsins er óviss, hugsanlega dreginn af latneska orðinu sol, í merkingunni "sól", með vísun í að hún væri á sólríkum stað. Annar möguleiki er að rótin er solare, í merkingunni "að róa", eða solamen, í merkingunni "hugga", sem væri vísun í virkni jurtasrinnar.^[1]

Matjurtir[breyta | breyta frumkóða]

Mesti partur plantnanna, sérstaklega grænir hlutar og óþroskaðir ávextir eru eitraðir mönnum (en ekki endilega öðrum dýrum), en margar tegundirnar eru með æta hluta, svo sem ber, blöð, eða hnýði. Þrjár tegundir eru sérstaklega mikilvægar í matvælaframleiðslu:

Tómatur, S. lycopersicum
Kartafla, S. tuberosum
Eggaldin, S. melongena

Skrautplöntur[breyta | breyta frumkóða]

Algengustu skrautjurtirnar eru:-

Flokkun[breyta | breyta frumkóða]

Ættkvíslin var sett af Carl Linnaeus 1753.^[3] Niðurdeiling ættkvíslarinnar hefur löngum verið vandamál, en smátt og smátt er að koma samstaða.

Subgenus Bassovia[breyta | breyta frumkóða]

Section Allophylla

Solanum granuloso-leprosum

Section Cyphomandropsis

Solanum glaucophyllum Desf.

Section Pachyphylla

Subgenus Leptostemonum[breyta | breyta frumkóða]

Section Acanthophora

Section Androceras: 12 spp.[1]

Series Androceras
Series Violaceiflorum
Series Pacificum

Section Anisantherum
Section Campanulata
Section Crinitum
Section Croatianum
Section Erythrotrichum

Solanum robustum H.L.Wendl. –

Section GraciliflorumSnið:Verify source
Section Herposolanum

Solanum wendlandii Hook.f. –

Section Irenosolanum

Solanum incompletum Dunal –
Solanum nelsonii Dunal –
Solanum sandwicense Hook. & Arn. –

Section Ischyracanthum
Section Lasiocarpa

Section Melongena

Solanum aculeastrum –
Solanum campechiense –
Solanum carolinense – Villitómatur
Solanum citrullifolium A.Braun –
Solanum dimidiatum Raf. –
Solanum elaeagnifolium
Solanum heterodoxum Dunal –
Solanum incanum L.
Solanum linnaeanum –
Solanum macrocarpon L.
Solanum marginatum L.f. –
Solanum melongena – Eggaldin (ásamtS. ovigerum)
Solanum rostratum Dunal –
Solanum sisymbriifolium Lam. –
Solanum virginianum L.

Section Micracantha

Solanum jamaicense Mill. –
Solanum lanceifolium Jacq. –
Solanum tampicense Dunal –

Section Monodolichopus
Section Nycterium
Section Oliganthes

Solanum aethiopicum – (ásamt S. gilo)
Solanum centrale
Solanum cleistogamum –
Solanum ellipticum –
Solanum pyracanthos Lam. –
Solanum quadriloculatum F.Muell. – Villitómatar

Section Persicariae

Solanum bahamense L. –
Solanum ensifolium Dunal –

Section Polytrichum
Section Pugiunculifera
Section Somalanum
Section Torva

Subgenus Lyciosolanum[breyta | breyta frumkóða]

Solanum guineense L.

Subgenus Solanum sensu stricto[breyta | breyta frumkóða]

Section Afrosolanum
Section Anarrhichomenum

Solanum baretiae^[4]

Section Archaesolanum

Solanum aviculare –

Section Basarthrum

Solanum catilliflorum^[5]
Solanum muricatum – Melónupera, Pepino
Solanum perlongistylum^[5]
Solanum tergosericeum^[6]

Section Benderianum
Section Brevantherum

Section Dulcamara

Solanum crispum –
Solanum dulcamara – Náttskuggi
Solanum imbaburense
Solanum laxum Spreng. – Skollakirsi
Solanum leiophyllum
Solanum seaforthianum Andrews –
Solanum triquetrum Cav. –
Solanum wallacei – villitómatur (ásamtS. clokeyi)
Solanum xanti –

Section Herpystichum
Section Holophylla

Solanum diphyllum L. –
Solanum pseudocapsicum – Jerúsalemskirsuber (ásamtS. capsicastrum)
Solanum pseudoquina (ásamt S. inaequale Vell.)

Section Juglandifolia

Section Lemurisolanum
Section Lycopersicoides

Solanum lycopersicoides Dunal –
Solanum sitiens

Section Lycopersicon

Solanum arcanum Peralta – Villitómatur
Solanum chilense
Solanum corneliomulleri
Solanum huaylasense Peralta
Solanum peruvianum L. – Villitómatur
Solanum cheesmaniae (L.Riley) Fosberg
Solanum chmielewskii
Solanum galapagense S.C.Darwin & Peralta
Solanum habrochaites
Solanum lycopersicum – Tómatur
Solanum neorickii
Solanum pennelli
Solanum pimpinellifolium –

Section Macronesiotes
Section Normania
Section Petota

Solanum albornozii
Solanum bulbocastanum –
Solanum bukasovii Juz. ex Rybin
Solanum burtonii
Solanum cardiophyllum –
Solanum chilliasense
Solanum commersonii Dunal –
Solanum demissum Lindl. – Villikartafla
Solanum jamesii – Villikartafla
Solanum minutifoliolum
Solanum paucijugum
Solanum phureja Juz. & Bukasov
Solanum pinnatisectum Dunal –
Solanum regularifolium
Solanum stoloniferum Schltdl. –
Solanum stenotomum (ásamt S. goniocalyx)
Solanum ternatum (ásamtS. ternifolium)
Solanum tuberosum – Kartafla

Section Pteroidea
Section Quadrangulare
Section Regmandra
Section Solanum

Solanum adscendens Sendtner –
Solanum americanum Mill.
Solanum chenopodioides Lam. – (ásamtS. gracilius)
Solanum douglasii Dunal –
Solanum interius Rydb.
Solanum nigrescens M.Martens & Galeotti –
Solanum nigrum L. – Húmskuggi
S. nigrum guineense- "Garden Huckleberry"
Solanum pseudogracile Heiser –
Solanum ptychanthum –
Solanum retroflexum –
Solanum sarrachoides –
Solanum scabrum Mill. –
Solanum triflorum Nutt. –
Solanum villosum Mill. – Kvöldskuggi

Ýmsar aðrar tegundir[breyta | breyta frumkóða]

Solanum amygdalifolium Steud.
Solanum bellum
Solanum cajanumense
Solanum chimborazense
Solanum chrysasteroides
Solanum cinnamomeum
Solanum conocarpum Rich. ex Dunal –
Solanum cowiei Martine
Solanum cremastanthemum
Solanum davisense Whalen –
Solanum densepilosulum
Solanum donianum Walp. –
Solanum dolichorhachis
Solanum fallax
Solanum ferox L. –
Solanum fortunense
Solanum furcatum –
Solanum glabratum Dunal
Solanum haleakalaense H.St.John
Solanum hindsianum Benth. –
Solanum hypermegethes
Solanum hypocalycosarcum
Solanum interandinum
Solanum latiflorum
Solanum leucodendron
Solanum lumholtzianum Bartlett –
Solanum luteoalbum (ásamt S. semicoalitum)
Solanum lycocarpum –
Solanum melissarum Bohs
Solanum nudum Dunal –
Solanum ovum-fringillae
Solanum paralum
Solanum parishii A.Heller –
Solanum physalifolium Rusby
Solanum pinetorum
Solanum polygamum Vahl –
Solanum pyrifolium Lam.
Solanum pubescens Willd.
Solanum riedlei Dunal –
Solanum rudepannum Dunal
Solanum rugosum Dunal –
Solanum sibundoyense
Solanum sodiroi (ásamt S. carchiense)
Solanum sycocarpum
Solanum tenuipes Bartlett –
Solanum tobagense
Solanum trilobatum L.
Solanum umbelliferum –
Solanum verrogeneum Berengena
Solanum violaceum Ortega
Solanum viride Spreng. – e
Solanum woodburyi Howard –

Áður undir Solanum[breyta | breyta frumkóða]

Nokkrar tegundir af öðrum ættkvíslum hafa fyrrum verið settar undir Solanum:

Chamaesaracha coronopus (sem S. coronopus)
Lycianthes biflora (sem S. multifidum Buch.-Ham. ex D.Don)
Lycianthes denticulata (sem S. gouakai var. angustifolium and var. latifolium)
Lycianthes lycioides (sem S. lycioides var. angustifolium)
Lycianthes mociniana (sem S. uniflorum Dunal in Poir. og S. uniflorum Sessé & Moc.)
Lycianthes rantonnetii (sem S. rantonnetii, S. urbanum var. ovatifolium og var. typicum)
Ógreindar eða óljósar tegundir af Lycianthes hefur verið vísað til sem S. chrysophyllum, S. ciliatum Blume ex Miq., S. corniculatum Hiern, S. lanuginosum, S. loxense, S. mucronatum, S. retrofractum var. acuminatum, S. violaceum Blume, S. violifolium f. typicum, S. virgatum notst β albiflorum, S. uniflorum Lag. eða S. uniflorum var. berterianum.

Tilvísanir[breyta | breyta frumkóða]

↑ Quattrocchi, U. (2000). CRC World Dictionary of Plant Names. 4 R-Z. árgangur. USA: Taylor and Francis. bls. 2058. ISBN 978-0-8493-2678-3.
↑ RHS A-Z encyclopedia of garden plants. United Kingdom: Dorling Kindersley. 2008. bls. 1136. ISBN 1405332964.
↑ „Solanum Phylogeny“. Solanaceae Source. Natural History Museum. Afrit af upprunalegu geymt þann 28. október 2008. Sótt 1. nóvember 2009.
↑ Tepe, E. J.; Ridley, G.; Bohs, L. (2012). „A new species of Solanum named for Jeanne Baret, an overlooked contributor to the history of botany“ (pdf). PhytoKeys. 2012 (8): 37–47. doi:10.3897/phytokeys.8.2101. PMC 3254248. PMID 22287929.
↑ ^5,0 ^5,1 Anderson, G. J.; Martine, C. T.; Prohens, J.; Nuez, F. (2006). „Solanum perlongistylum and S. catilliflorum, New Endemic Peruvian Species of Solanum, Section Basarthrum, Are Close Relatives of the Domesticated Pepino, S. muricatum“. Novon: A Journal for Botanical Nomenclature. 16 (2): 161–167. doi:10.3417/1055-3177(2006)16[161:SPASCN]2.0.CO;2. ISSN 1055-3177.
↑ Ochoa, C. M. (2006). „Solanum tergosericeum (Solanaceae sect. Basarthrum): A new species from Peru“ (PDF). Phytologia. 88 (2): 212–215. Afrit af upprunalegu (PDF) geymt þann 5. mars 2012. Sótt 3. maí 2018.

Ytri tenglar[breyta | breyta frumkóða]

Meet the TomTato: Tomatoes and potatoes grown as one – CBS News Geymt 20 október 2013 í Wayback Machine (September 26, 2013)

Þessi grein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.

[1] Quattrocchi, U. (2000). CRC World Dictionary of Plant Names. 4 R-Z. árgangur. USA: Taylor and Francis. bls. 2058. ISBN 978-0-8493-2678-3.

[RHSAZ-2] RHS A-Z encyclopedia of garden plants. United Kingdom: Dorling Kindersley. 2008. bls. 1136. ISBN 1405332964.

[usda2006-3] „Solanum Phylogeny“. Solanaceae Source. Natural History Museum. Afrit af upprunalegu geymt þann 28. október 2008. Sótt 1. nóvember 2009.

[4] Tepe, E. J.; Ridley, G.; Bohs, L. (2012). „A new species of Solanum named for Jeanne Baret, an overlooked contributor to the history of botany“ (pdf). PhytoKeys. 2012 (8): 37–47. doi:10.3897/phytokeys.8.2101. PMC 3254248. PMID 22287929.

[AndersonMartine2006-5] 5,0 ^5,1 Anderson, G. J.; Martine, C. T.; Prohens, J.; Nuez, F. (2006). „Solanum perlongistylum and S. catilliflorum, New Endemic Peruvian Species of Solanum, Section Basarthrum, Are Close Relatives of the Domesticated Pepino, S. muricatum“. Novon: A Journal for Botanical Nomenclature. 16 (2): 161–167. doi:10.3417/1055-3177(2006)16[161:SPASCN]2.0.CO;2. ISSN 1055-3177.

[ochoa-6] Ochoa, C. M. (2006). „Solanum tergosericeum (Solanaceae sect. Basarthrum): A new species from Peru“ (PDF). Phytologia. 88 (2): 212–215. Afrit af upprunalegu (PDF) geymt þann 5. mars 2012. Sótt 3. maí 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]