Kattaflétta
| Kattaflétta | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Vísindaleg flokkun | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Tvínefni | ||||||||||||||
| Actinidia kolomikta (Rupr. et Maxim.) Maxim. | ||||||||||||||
| Samheiti | ||||||||||||||
Kattaflétta (fræðiheiti: Actinidia kolomikta)[1] er klifurjurt ættuð frá tempruð tempruðum blandskógum í Austur-Rússlandi, Kóreu, Japan og Kína (Austur-Asíu svæðið).[2]
Lýsing
[breyta | breyta frumkóða]Kattaflétta er langlíf, lauffellandi klifurjurt (eða jarðlæg) sem getur orðið 8 til 10 m löng við bestu skilyrði. Blöðin eru mjög skrautleg og aðalskraut plöntunnar, hvít, bleik og græn, sérstaklega á karlkyns plöntum og í góðri birtu (sól). Hvít blómin koma úr blaðöxlum, fremur lítil og lítt áberandi, ilmandi. Berin gulgræn, vel æt og innihalda mikið af C vítamíni.[3] Hún er harðgerðasta tegund ættkvíslarinnar Actinidia, og þolir niður að -40 °C á veturna, en er nokkuð viðkvæm fyrir frostskemmdum síðla vors (mið-Evrópu).
 |
 |
 |
Ræktun
[breyta | breyta frumkóða]Actinidia kolomikta er skrautplanta fyrir garða og innanhúss. Henni var safnað af Charles Maries í Sapporo, á Hokkaido í norður Japan 1878, og sendi hann til styrktaraðila sinna Veitch Nurseries, sem kynntu tegundina til ræktunar á vesturlöndum.[4]
Actinidia kolomikta er ræktuð á kaldtempruðum svæðum sem skrautplanta, ekki síst vegna áberandi mislitra blaðanna (hvítir og bleikir flekkir), en einnig vegna berjanna sem eru tiltölulega smá (2-5 g). Það er fjöldi nefndra klóna í ræktun vegna berjanna í Rússlandi og Póllandi. Plönturnar eru einkynja svo að yfirleitt þurfa þær að hafa karl nálægt til að gefa af sér. Einhverjir klónar eru þó tvíkynja og sjálffrjóvgandi (t.d. 'Крупноплодная').[5]
Plágur
[breyta | breyta frumkóða]Plantan hefur mikið aðdráttarafl á ketti, meir en kattamynta eða garðabrúða og geta þeir stórskemmt ungar plöntur. Í upphafi ræktunar í Boston fann einn garðyrkjumaðurinn allar smáplönturnar nagaðar niður að rót í gróðurhúsin,en það kom svo í ljós að köttur bar ábyrgðina á skemmdarverkunum.[4]
Orðsifjar
[breyta | breyta frumkóða]Kolomikta er almennt heiti á tegundinni í Amur í austur Rússlandi, og er líklega vísun í fjölbreyttra lita blaðanna.[6]
Tilvísanir
[breyta | breyta frumkóða]- ↑ English Names for Korean Native Plants (PDF). Pocheon: Korea National Arboretum. 2015. bls. 338. ISBN 978-89-97450-98-5. Afrit af upprunalegu (PDF) geymt þann 25. maí 2017. Sótt 25. janúar 2016 – gegnum Korea Forest Service.
- ↑ Li, Jianqiang; Li, Xinwei; Soejarto, D. Doel. "Actinidia kolomikta". Flora of China. 12. Retrieved 2013-11-18 – via eFloras.org, Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.
- ↑ Kattaflétta Geymt 11 ágúst 2020 í Wayback Machine Lystigarður Akureyrar
- ↑ 4,0 4,1 Alice M. Coats, Garden Shrubs and Their History (1964) 1992, s.v. "Actinidia".
- ↑ Криулев Ю. П. Актинидия в средней полосе // Волшебная грядка : газета. — 2009. — № 13.
- ↑ Gledhill, David (2008). The Names of Plants. Cambridge University Press. bls. 35, 225. ISBN 9780521866453.
Tenglar
[breyta | breyta frumkóða]- Images of Actinidia kolomikta- Flavon's Secret Flower Garden
- Actinidia kolomikta Medicinal Plant Images Database (School of Chinese Medicine, Hong Kong Baptist University)
