Kórónaveira

Kórónaveira
	; Mynd úr rafeindasmásjá af IBV veirum ; Render of 2019 nCoV virion
Vísindaleg flokkun
Ríki:	Veirur;
Fylking:	Riboviria;
Fylking:	incertae sedis;
Ættbálkur:	Nidovirales;
Ætt:	Coronaviridae;
Undirætt:	Orthocoronavirinae;
Ættkvíslir
	Alphacoronavirus; Betacoronavirus; Deltacoronavirus; Gammacoronavirus;
Samheiti
	Coronavirinae;

Kórónaveirur (eða kórónuveirur) eru hópur af skyldum veirum sem valda sjúkdómum í spendýrum og fuglum. Í mannfólki valda kórónaveirur venjulega vægum öndunarfærasýkingum, svo sem kvefi. Það eru líka til týpur af kórónaveirum sem valda alvarlegum öndunarfærasýkingum, svo sem HABL, MERS og COVID-19, en það eru þekktustu tegundirnar.

Kórónaveirur valda mismunandi einkennum í mismunandi dýrategundum. Til dæmis valda kórónaveirur einkennum í efri-öndunarvegi í kjúklingum, og niðurgangi í nautgripum og svínum.

Eftir HABL (2002) faraldurinn var fundin aðferð til að greina sjúkdóminn og þegar MERS (2012) kom upp var haldið áfram að vinna í erfðagreiningu og þróun bóluefna gegn þeim.^[1]^[2]

Kórónaveirur tilheyra ættinni Coronaviridae, sem aftur er undir Nidovirales.

SARS-CoV-2[breyta | breyta frumkóða]

Aðalgreinar: SARS-CoV-2 og Kórónaveirufaraldur 2019-2021

Nýtt afbrigði af kórónaveiru uppgötvaðist í Wúhan í desember 2019. Nýja afbrigðið nefnist SARS-CoV-2. Fyrir fólk með veiklað ónæmiskerfi getur veiran komið sér fyrir í neðri hluta öndunarvegar og valdið lungnabólgu eða berkjubólgu.^[3]^[4]

Flokkun[breyta | breyta frumkóða]

Kórónavírustegundir:

Ættkvísl Alphacoronavirus
- Undirættkvísl Colacovirus
  - Tegund Bat coronavirus CDPHE15
- Undirættkvísl Decacovirus
  - Tegund Rhinolophus ferrumequinum alphacoronavirus HuB-2013
- Undirættkvísl Duvinacovirus
  - Tegund Human coronavirus 229E HCoV-229E
- Undirættkvísl Luchacovirus
  - Tegund Lucheng Rn rat coronavirus
- Undirættkvísl Minacovirus
  - Tegund Ferret coronavirus
  - Tegund Mink coronavirus 1
- Undirættkvísl Minunacovirus
  - Tegund Miniopterus bat coronavirus 1
  - Tegund Miniopterus bat coronavirus HKU8
- Undirættkvísl Myotacovirus
  - Tegund Myotis ricketti alphacoronavirus Sax-2011
  - Tegund Nyctalus velutinus alphacoronavirus SC-2013
- Undirættkvísl Pedacovirus
  - Tegund Porcine epidemic diarrhea virus, PEDV
  - Tegund Scotophilus bat coronavirus 512
- Undirættkvísl Rhinacovirus
  - Tegund Rhinolophus bat coronavirus HKU2
    - Undirtegund Swine Acute Diarrhoea Syndrome Coronavirus (SADS-CoV), Erreger von SADS^[5]
- Undirættkvísl Setracovirus
  - Tegund Human coronavirus NL63
  - Tegund NL63-related bat coronavirus strain BtKYNL63-9b
- Undirættkvísl Tegacovirus
  - Tegund Alphacoronavirus 1 (*)
    - Undirtegund Canine coronavirus, CCoV
    - Undirtegund Feline coronavirus, FCoV
    - Undirtegund Transmissible-Gastroenteritis-Virus (TGEV)

Ættkvísl Betacoronavirus
- Undirættkvísl Embecovirus
  - Tegund Betacoronavirus 1
    - Undirtegund Bovines Coronavirus (BCoV)
    - Undirtegund Equines Coronavirus (ECoV-NC99)
    - Undirtegund Humanes Coronavirus OC43 (HCoV-OC43)
    - Undirtegund Porzines hämagglutinierendes Enzephalomyelitis-Virus (HEV)
    - Undirtegund Puffinosis-Coronavirus (PCoV) Í skrofu (Puffinus puffinus)
    - Undirtegund Humanes Enterisches Coronavirus (HECoV)^[6]
  - Tegund China Rattus coronavirus HKU24
  - Tegund Human coronavirus HKU1
  - Tegund Murine coronavirus (*)
    - Undirtegund Murine Hepatitis-Virus (einnig nefndur: Mouse hepatitis virus, MHV)
    - Undirtegund Rat-Coronavirus (RtCoV)
- Undirættkvísl Hibecovirus
  - Tegund Bat Hp-betacoronavirus Zhejiang2013
- Undirættkvísl Merbecovirus
  - Tegund Hedgehog coronavirus 1
  - Tegund MERS-Coronavirus (einnig nefndur: Middle East respiratory syndrome-related coronavirus, MERS-CoV)
  - Tegund Pipistrellus bat coronavirus HKU5
  - Tegund Tylonycteris bat coronavirus HKU4
- Undirættkvísl Nobecovirus
  - Tegund Rousettus bat coronavirus GCCDC1
  - Tegund Rousettus Bat coronavirus HKU9
- Undirættkvísl Sarbecovirus
  - Tegund SARS-Coronavirus (einnig nefndur: Severe acute respiratory syndrome-related coronavirus, SARS-CoV)
- óflokkaður Betacoronavirus:
  - Tegund 2019-novel Coronavirus (einnig nefndur: SARS-CoV-2)

Ættkvísl Gammacoronavirus
- Undirættkvísl Cegacovirus
  - Tegund Beluga whale coronavirus SW1
- Undirættkvísl Igacovirus
  - Tegund Avian coronavirus
    - Undirtegund Truthahn-Coronavirus (TCoV)
    - Undirtegund Fasanen-Coronavirus (PhCoV)
    - Undirtegund Infectious bronchitis virus (IBV)

Ættkvísl Deltacoronavirus
- Undirættkvísl Andecovirus
  - Tegund Wigeon coronavirus HKU20
- Undirættkvísl Buldecovirus
  - Tegund Bulbul coronavirus HKU11 (BuCoV HKU11)
  - Tegund Coronavirus HKU15
  - Tegund Munia coronavirus HKU13, MunCoV HKU13
  - Tegund White-eye coronavirus HKU16
  - Tegund Thrush coronavirus HKU12, ThCoV HKU12^[7]
- Undirættkvísl Herdecovirus
  - Tegund Night heron coronavirus HKU19
- Undirættkvísl Moordecovirus
  - Tegund Common moorhen coronavirus HKU21