Vatnsleysuströnd

Vatnsleysuströnd er strandlengja á norðanverðum Reykjanesskaga, frá Vogum að Hvassahrauni (Kúagerði). Ströndin er um 15 km að lengd.

Byggð

Á ströndinni voru margir bæir sem yfirleitt voru nokkrir saman í byggðahverfum nálægt bestu lendingunum. Öflug árabátaútgerð var frá mörgum býlum öldum saman, enda stutt á fiskimiðin. Á vetrarvertíð voru vermenn úr öðrum byggðarlögum þar til viðbótar við heimamenn. Auk útræðis áttu bændur kýr og kindur og höfðu féð á sumrin í seljum upp í Strandarheiði. Á 19. öld fjölgaði fólki á ströndinni en þegar afli minnkaði á grunnslóð, einkum vegna veiða breskra togara, fækkaði fólki að nýju. Það breyttist þó aftur þegar vélbátaútgerð hófst og hægt var að sækja fiskinn lengra.

Gamli almenningsvegurinn út á Suðurnes lá um Vatnsleysuströnd og síðar lá gamli Keflavíkurvegurinn þar en eftir að Reykjanesbrautin kom til er Vatnsleysuströnd ekki lengur í þjóðleið og gamli vegurinn er nú innansveitarvegur þar. Vatnsleysuströnd er hluti af Sveitarfélaginu Vogum og búa um 100 manns á ströndinni en um 1200 í sveitarfélaginu öllu.

Þekktasti bærinn á Vatnsleysuströnd er Kálfatjörn. Þar er kirkja sveitarinnar, byggð 1893, og er hún friðuð. Á ströndinni er einnig golfvöllur og minjasvæði.

Vatnsból skortir ekki á ströndinni eins og ætla mætti af nafninu, í hrauninu meðfram ströndinni kemur víða upp ferskvatn en inn til landsins finnst það ekki. Upp af ströndinni sunnanverðri liggur Strandarheiði. Þar var áður beitiland, grasi og kjarri vaxið, en heiðin er nú mikið til gróðurlaus. Víða á Vatnsleysuströnd er að finna fornar minjar, ekki síst rústir verbúða og annarra mannvirkja sem tengjast útgerð og í Strandarheiði eru seltóftir og forna fjárborgin Staðarborg, 2-3 km frá Kálfatjörn. Hún er friðlýst. Mikið og fornt hraun, Þráinsskjaldarhraun, þekur Vatnsleysuströnd. Það myndar alla strandlengjuna frá Vogum og út að Vatnsleysuvík og einnig alla Strandarheiði. Það er komið úr gíg sem liggur norðaustan undir Fagradalsfjalli og er um 14.100 ára gamalt.

Tenglar