Turul
 |
Þessi grein þarfnast hreingerningar svo hún hæfi betur sem grein hér á Wikipediu. |
Turul er goðsögulegur ránfugl, aðallega sýndur sem haukur eða fálki, í ungverskum menningu og þjóðartákn Ungverja .
Uppruni Turul
[breyta | breyta frumkóða]
Turul er líklega stór fálki og uppruni orðsins er talin vera tyrkneskur ( Clauson 1972: 472. [1] ) ( Róna-Tas o.fl. 2011: 2: 954-56) [2] ) „ toġrïl“ eða orðið „ toğrul“ þýðir meðal ránfugl til stór ránfugl úr fjölskyldunni Accipitridae, svölugleða . [3] Ungverska orðið Sólyom þýðir fálki, það eru þrjú forn orð í ungversku sem lýsa mismunandi tegundum af fálka: kerecsen [Greek κερχνηίς] ( Saker Falcon ), zongor [tyrkneska sungur = fálki ] og turul.
Í Ungverskri hefð það er talið að orðið Tulul komi frá ættartákni sem notað var á 9. og 10. öld af "húsi" Árpád .
Goðsögnin um Emese, kemur fram í Gesta Hungarorum og Chronicon Pictum, þar kemur turul til Emese í draumi, þegar hún var þegar ólétt og upplýsti hana um að hún væri með framtíðar konung undir belti. [4] Í eldri bókmenntum er talið að hún hafi orðið ólétt í drauminum eftir Turul, sögusagnirnar eru óljósar [5] Hverju sem líður þá er hlutverk Turul að vernda barn Emses, Álmos framtíðar kóngi Ungverjalands. Seinna meir kemur Turul fram í draumi leiðtoga Ungverja, þar sem ernir (taldir tákna Pechenegs ) ráðast á hesta þeirra og Turul kemur og bjargaði þeim.
Það er einnig sagt að goðsagnakenndi fuglinn Turul sé upphaflegur fugl Ungverja, sem kom með þeim frá Mið-Asíu. Sagan segir að árið 896 e.Kr. hafi Tutul fellt sverð niður þar sem Búdapest stendur nú í dag, Ungverjar tóku þetta sem tákn um að þetta ætti eftir að verða heimaland Ungverja.
Nútíma notkun
[breyta | breyta frumkóða]
Nú í dag prýðir Turul skjaldarmerki ungverska varnarliðsins, miðstöðvar gegn hryðjuverkum og skrifstofu þjóðaröryggis . [6] [7]
Það voru 3 stórar Turul-styttur, hver með 15 metra vænghafi, í Stór-Ungverjalandi (áður en landið hafði landamæri sín endurskipulagt með Trianon-sáttmálanum ). Síðasti af þremur stendur á fjalli nálægt Tatabánya í Ungverjalandi en hinum tveimur var eytt. Það er stærsta fuglastytta í Evrópu og stærsta bronsstyttan í Mið-Evrópu . Eftir standa að minnsta kosti 195 Turul styttur í Ungverjalandi, svo og 48 í Rúmeníu (32 í Transsylvaníu og 16 í Partium ), 8 í Slóvakíu, 7 í Serbíu, 5 í Úkraínu, 1 í Austurríki . Einn sá síðast setti upp, frá as of 29 September 2012 , á degi Michaels erkiengils, er í Ópusztaszer þjóðminjagarðinum í Ungverjalandi. [8]
Sum af frímerkjum konungsríkisins Ungverjalands sem gefin voru út eftir 1900 eru með Turul.
Öfgahægri stjórnmál
[breyta | breyta frumkóða]Um 20. og 21. aldar, Turul hefur verið tengd við fjölda fasista og öfgahægri hugmyndafræði. Sérstaklega áberandi dæmi um þetta er Turul samtökin ( Turul Szövetség ). Samtökin studdu andsemitíska stefnu, s.s. tilkomu Meter nullus, lögum sem hafa bannað nemendum af Gyðingaættum að stunda nám í háskólum, og höfðu náin tengsl við aðila úr Örvakrossflokknum . [9] Túrúlinn er ennþá vinsælt tákn í nútímastefnu til hægri. [10] Sem slík er notkun þess enn umdeild, og margir halda því fram að hún sé tákn haturs og þjóðarmorðs, en aðrir halda því fram að nota beri fortíð hennar í þágu sögulegrar þýðingar. [11]
Sjá einnig
[breyta | breyta frumkóða]- Skjaldarmerki og fáni Transylvaníu
- Þjóðtákn Ungverjalands
- Konrul
- Þrefaldur örn
- Tughril
Tilvísanir
[breyta | breyta frumkóða]
- ↑ Clauson, Sir Gerard. 1972. An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish. Oxford: Clarendon Press.
- ↑ Róna-Tas, András, Árpád Berta, with the assistance of László Károly (eds). 2011. West Old Turkic, I-II. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
- ↑ http://tdkterim.gov.tr/bts/?kategori=verilst&ayn=bas&kelime=togr%FDl.
{{cite web}}:|title=vantar (hjálp) - ↑ „Magyar Néprajzi Lexikon /“. mek.oszk.hu (ungverska).
- ↑ For further details: (PDF) (ungverska) http://www.arpad.btk.mta.hu/images/e-konyvtar/Szabados_Gyrgy_Attila-s_a_slyomforma_madr_s_a_fehr_elefnt.pdf.
{{cite web}}:|title=vantar (hjálp) - ↑ Tom Warhol, Birdwatcher's Daily Companion: 365 Days of Advice, Insight, and Information for Enthusiastic Birders, Marcus Schneck, Quarry Books, 2010, p. 158
- ↑ István Dienes, The Hungarians cross the Carpathians, Corvina Press, 1972, p. 71
- ↑ „Orbán: Új törvények világa közeledik“. index.hu (ungverska). 29. september 2012.
- ↑ https://hungarianspectrum.org/2009/10/23/the-hungarian-farright-in-1933-the-pecs-section-of-the-turul-association/.
{{cite web}}:|title=vantar (hjálp) - ↑ „A nasty party“. The Economist.
- ↑ Dániel, Ács (24. júní 2020). „„A turul az elkövetők szimbóluma, és nem az áldozatoké"“. 444 (ungverska).