Tantal
| Níóbín | |||||||||||||||||||||||||
| Hafnín | Tantal | Volfram | |||||||||||||||||||||||
| Dubnín | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Tantal er frumefni með efnatáknið Ta og sætistöluna 73 í lotukerfinu. Tantal er sjaldgæfur, harður, blágrár, gljáandi hliðarmálmur sem er mjög tæringarþolinn og finnst í málmgrýtinu tantalít. Tantal er notað í skurðlækningaáhöld og í ígræðslur vegna þess að líkamsvökvar verka ekki á það. Tantal er nefnt eftir Tantalosi í grískri goðafræði
Almennir eiginleikar
[breyta | breyta frumkóða]Tantal er grár, þungur, þjáll og gríðarlega harður málmur. Hann er auðvinnanlegur, mjög sýruþolinn og einnig góður hita- og rafleiðari. Við hitastig undir 150 °C er tantal næstum algerlega ónæmt gegn efnaskaða, meira að segja af völdum hins mjög svo tærandi kóngavatns. Einu sýrurnar sem verka á það eru flúorsýra og aðrar sýrublöndur sem innihalda flúorjónir og laust brennisteinsþríoxíð. Aðeins volfram og renín hafa hærra bræðslumark (3290 K). Tantal hefur einnig mestu rafrýmd allra efna, miðað við rúmmál og er þar af leiðandi mikið notað í þétta.
Notkun
[breyta | breyta frumkóða]Tantal er einkum notað, í duftformi, í framleiðslu á rafíhlutum, aðallega tantalþéttum, sem eru mjög smáir miðað við rafrýmd. Sökum þessara stærðar- og þyngdaryfirburða, eru þessir þéttar gríðarlega mikið notaðir í farsíma, símboða, einkatölvur og raftæki farartækja.
Tantal er einnig notað til að framleiða ýmiss konar málmblöndur sem eru sterkar og hafa hátt bræðslumark og mikinn sveigjanleika. Blandað við aðra málma er það einnig notað í karbíðverkfæri til málmsmíða og í framleiðslu á ofurmálmblöndum í þotuhreyfla, hluti í efnavinnslu, kjarnorkuofna og hluta í flugskeyti. Það er sveigjanlegt og er hægt að draga það í fíngerðan vír sem notaður er sem glóðarþráður fyrir uppgufunarmálma eins og ál.
Sökum þess að það er algerlega ónæmt gagnvart líkamsvökvum og veldur ekki ertingu, er það víða notað í framleiðslu á skurðlækningaáhöldum. Tantaloxíð er notað til að framleiða gler með háan brotstuðul fyrir myndavélalinsur.