Mpemba-hrif

Áhrif hitastigs á tímann sem vatnið tekur til að frjósa.

Mpemba-hrif er hrif þar sem heitt vatn frýs hraðar en kalt vatn. Hrifið er nefnt eftir Erasto Bartholomeo Mpemba sem enduruppgötvaði hrifið.

Saga

Elstu heimildirnar um að að heitt vatn frýs hraðar en kalt vatn eru frá heimspekinginum Aristóteles, um árið 350 f.kr. Á 13. öld benti svo Roger Bacon á skrif Aristótelesar. Svipuð dæmi má sjá í ritum René Descartes og Francis Bacon frá upphafi 17. aldar og Joseph Black og Georg Christoph Lichtenberg frá 18. öld.

Fyrirbærið fékk þó ekki mikla athygli þangað til að Mpemba (þá 13 ára) hélt því fram að heit mjólk frysi hraðar en köld mjólk. Hann uppgötvaði það þegar hann bjó til mjólkurís í skólanum Magamba Secondary School í Tansaníu. Þegar hann var nemandi við Mkwawa High School kom Denis Gordon Osborne, prófessor í eðlisfræði í heimsókn til skólans og Mpemba spurði hann af hverju 100 °C heitt vatn frís hraðar en 35 °C heitt vatn. Osborne svaraði að hann vissi það ekki en hann lofaði að prófa þetta sjálfur. Tæknimaður Osbornes endurtók tilraunina og Osborne birti niðurstöðurnar ásamt Mpemba 1969.

Tenglar

• Hvort frýs heitt eða kalt vatn hraðar? í Vísindavefnum

Heimildir

• Fyrirmynd greinarinnar var „Mpemba-Effekt“ á þýsku útgáfu Wikipedia. Sótt febrúar 2022.
• Fyrirmynd greinarinnar var „Mpemba effect“ á ensku útgáfu Wikipedia. Sótt febrúar 2022.