„Líparít“: Munur á milli breytinga
Ekkert breytingarágrip |
|||
Lína 1: | Lína 1: | ||
[[Mynd:RhyoliteUSGOV.jpg|thumb|right|Líparít]] |
[[Mynd:RhyoliteUSGOV.jpg|thumb|right|Líparít]] |
||
'''Líparít''', '''ljósgrýti''' eða '''rhýólít''' er súrt [[gosberg]]. |
'''Líparít''', '''ljósgrýti''' eða '''rhýólít''' (ríólít) er súrt [[gosberg]]. |
||
[[Mynd:Different_rocks_at_Panum_Crater.jpg|thumb|Efst er [[hrafntinna]] , fyrir neðan það er [[vikur ]] og neðst til hægri er ljósgrýti eða rhýólít]] |
[[Mynd:Different_rocks_at_Panum_Crater.jpg|thumb|Efst er [[hrafntinna]] , fyrir neðan það er [[vikur ]] og neðst til hægri er ljósgrýti eða rhýólít]] |
||
Lína 27: | Lína 27: | ||
== Heimild == |
== Heimild == |
||
{{Vísindavefurinn|756|Hvað er líparít?}} |
* {{Vísindavefurinn|756|Hvað er líparít?}} |
||
* {{Vísindavefurinn|31266|Hvert er enska heitið á bergtegundinni líparít?}} |
|||
* Kristján Sæmundsson og Einar Gunnlaugsson (1999) ''Íslenska steinabókin''. ISBN 9979-3-1856-2 |
* Kristján Sæmundsson og Einar Gunnlaugsson (1999) ''Íslenska steinabókin''. ISBN 9979-3-1856-2 |
||
* Þorleifur Einarsson (1994) ''Myndun og mótun lands: Jarðfræði''. ISBN 9979-3-0263-1 |
* Þorleifur Einarsson (1994) ''Myndun og mótun lands: Jarðfræði''. ISBN 9979-3-0263-1 |
Útgáfa síðunnar 11. júní 2017 kl. 16:50
Líparít, ljósgrýti eða rhýólít (ríólít) er súrt gosberg.
Lýsing
Ljósgrá, gulleit eða bleikt á litinn, litadýrðin stafar af jarðhitaummyndun. Kísilsýrmagn yfir 67% og kristalgerð sést aðeins í smásjá. Oft dílótt þá einkum af natríumríku feldspati en líka járnríku ágíti og ólivíni. Grunnmassi dulkornóttur og glerkenndur.
Steindir
Helstu steindir eru
Afbrigði
Ef líparít storknar hægt í iðrum jarðar myndast grófkristallað granít, í grunnum innskotum fínkristallað granófýr. Við snögga kælingu í vatni myndast ekki kristallar og þá storknar bergkvikan eins og gler og myndar hrafntinnu.
Útbreiðsla
Líparít þekur um 2% af yfirborði Íslands og er Torfajökulssvæðið í Friðlandi að fjallabaki stærsta líparítsvæði landsins. Kvika líparíts er seigfljótandi og fer hægt yfir því eru hraun yfirleitt skammt frá uppruna og bergið verður straumfljótt. Þykk hraunsins er á bilinu 50-100 m eða hrúgast upp og myndar hraungúla. Líparót er viðkvæmt fyrir veðrun og klofnar í misstórar flögur.
Heimild
- „Hvað er líparít?“. Vísindavefurinn.
- „Hvert er enska heitið á bergtegundinni líparít?“. Vísindavefurinn.
- Kristján Sæmundsson og Einar Gunnlaugsson (1999) Íslenska steinabókin. ISBN 9979-3-1856-2
- Þorleifur Einarsson (1994) Myndun og mótun lands: Jarðfræði. ISBN 9979-3-0263-1