Vörtubirki

Vörtubirki
	; Vörtubirki (Betula pendula) við Stokkhólmsháskóla.
Vísindaleg flokkun
Ríki:	Jurtaríki (Plantae);
Fylking:	Dulfrævingar (Magnoliophyta);
Flokkur:	Tvíkímblöðungar (Magnoliopsida);
Ættbálkur:	Beykibálkur (Fagales);
Ætt:	Birkiætt (Betulaceae);
Ættkvísl:	Birki (Betula);
Undirættkvísl:	Betula;
Tegund:	B. pendula;
Tvínefni
	Betula pendula; Roth.

Hengibjörk í Kjarnaskógi. Tré ársins 2009

Vörtubirki eða hengibirki eða skógviður (fræðiheiti: Betula verrucosa eða Betula pendula) er hávaxið evrópskt birkitré með laufskrúði sem slútir niður svipað og á grátvíði. Það er náskylt Mansjúríubjörk (Betula platyphylla). Vörtubirki verður venjulega 15-25 metra hátt með granna krónu og sveigðar greinar með slútandi smágreinum. Börkurinn er hvítur með svörtum flekkjum neðst á stofninum.

Vörtubirki hefur náð 15 metrum á Akureyri. ^[1]

Nytjar

Vörtubjörk er notuð í smíði og eldivið^[2] á sama hátt og ilmbjörk. Einnig er litað úr henni (börkur og lauf)^[3] og hægt er að blanda fræinu í brauð til bragðbætis.

Masúr

Vörtubirki er sú birkitegund sem oftast myndar svonefndan masúrvið, sem er erfðagalli sem lætur frumur og árhringi mynda óregluleg mynstur svo að það líkist logum eða bylgjum.^[4]

Masúrmyndun er algengust í afbrigðinu Betula pendula var. carelica, þar sem masúrmyndun erfist í 60–70% af öllum afkvæmum.^[5]

Einnig getur masúrviður myndast í ilmbjörk,^[6] en hefur ekki fundist í öðrum birkitegundum. Masúr kemur fyrir í allnokkrum öðrum lauftrjám, svo sem: reyni, elri, ösp, álm og hlyn, og jafnvel í barrtrjám: fura, þinur og Sequoia sempervirens.