Beryllín

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
   
Litín Beryllín Bór
  Magnesín  
Efnatákn Be[1]
Sætistala 4[1]
Efnaflokkur Jarðalkalímálmur[1]
Eðlismassi 1848,0 kg/
Harka 5,5
Atómmassi 9,01218 g/mól
Bræðslumark 1551,15 K
Suðumark 3243,15 K
Efnisástand
(við staðalaðstæður)
Málmur
Lotukerfið

Beryllín[1][2][3] eða beryllíum[1][3] (úr grísku: βήρυλλος; „beryll“ ) er frumefni með efnatáknið Be[1] og sætistöluna 4 í lotukerfinu. Það er eitrað og tvígilt frumefni. Beryllín er stálgrár, sterkur, léttur en þó stökkur jarðalkalímálmur, sem er aðallega notaður sem hersluefni í málmblöndur. Í náttúrunni finnst beryllín í efnasamböndum í steindum á borð við beryl (akvamarín, smaragður) og krýsóberyl.

Beryllín er fremur sjaldgæft efni þar sem það verður ekki til við hefðbundna sólstjörnukjarnamyndun heldur aðeins í Miklahvelli og síðar vegna áhrifa geimgeisla á geimryk. Efnið nýtist ekki neinum lífverum svo vitað sé. Beryllínryk tærir lífræna vefi og getur valdið lífshættulegu ofnæmi í lungum, beryllíneitrun.

Einkenni[breyta | breyta frumkóða]

Beryllín hefur hæsta bræðslumark allra léttra málma. Það er einstaklega stíft (um helmingi stífara en stál). Það hefur mikla hljóð- og hitaleiðni og er besti hitaleiðarinn af málmum miðað við þyngd.

Beryllín oxast ekki greiðlega í lofti við staðalhita og staðalþrýsting.

Notkun[breyta | breyta frumkóða]

Vegna þess hve röntgengeislar fara auðveldlega í gegnum beryllín eru hreinar beryllínflögur gjarnan notaðar í geislaglugga í röntgenlömpum.

Vegna þess hve það er stíft, létt og með hátt bræðslumark er beryllín notað í hluta geimfara og eldflauga.

Neðanmálsgreinar[breyta | breyta frumkóða]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Efnafræði
  2. Eðlisfræði
  3. 3,0 3,1 Læknisfræði

Tengill[breyta | breyta frumkóða]

Wikiorðabókin er með skilgreiningu á orðinu
  Þessi efnafræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.