Rosalynn Carter
| Rosalynn Carter | |
|---|---|
 Rosalynn Carter árið 1977. | |
| Forsetafrú Bandaríkjanna | |
| Í embætti 20. janúar 1977 – 20. janúar 1981 | |
| Forseti | Jimmy Carter |
| Forveri | Betty Ford |
| Eftirmaður | Nancy Reagan |
| Persónulegar upplýsingar | |
| Fædd | 18. ágúst 1927 Plains, Georgíu, Bandaríkjunum |
| Látin | 19. nóvember 2023 (96 ára) Plains, Georgíu, Bandaríkjunum |
| Stjórnmálaflokkur | Demókrataflokkurinn |
| Maki | Jimmy Carter (g. 1946) |
| Börn | 4 |
| Undirskrift |  |
Eleanor Rosalynn Carter (f. Smith; 18. ágúst 1927 – 19. nóvember 2023) var Bandaríkjakona sem var forsetafrú Bandaríkjanna frá 1977 til 1981 sem eiginkona Jimmy Carter forseta. Hún hefur verið talskona fjölmargra málefna í gegnum áratugina, sér í lagi geðheilbrigðismálefna. Carter var virk í stjórnmálum á forsetatíð eiginmanns síns og var vön að mæta á ríkisstjórnarfundi í Hvíta húsinu, auk þess sem hún var einn nánasti ráðgjafi forsetans. Líkt og Jimmy Carter var Rosalynn ein af lykilmeðlimum góðgerðasamtakanna Habitat for Humanity.
Æviágrip[breyta | breyta frumkóða]
Rosalynn Carter var komin af bændafólki frá Georgíu. Faðir hennar lést þegar hún var þrettán ára og Rosalynn tók sér störf í saumaskap til að hjálpa móður sinni að sjá fyrir fjölskyldunni. Hún útskrifaðist frá menntaskólanum Americus, skammt frá heimabæ hennar í Plains í Georgíu.[1] Hún var góður námsmaður sem hlaut hæstu einkunn í skóla og var valin til að lesa kveðjuræðu við útskrift árgangsins.[2]
Þann 7. júlí árið 1946 giftist Rosalynn Jimmy Carter, sem gegndi þá þjónustu í bandaríska sjóhernum. Hjónin fluttu í kjölfarið til Norfolk í Virginíu, þar sem Jimmy var staðsettur. Þau sneru aftur til Georgíu árið 1953 eftir að faðir Jimmys lést til þess að taka við rekstri jarðhnetubús Carter-fjölskyldunnar. Rosalynn fór á bókhaldsnámskeið til að geta aðstoðað við rekstur búsins.[2]
Rosalynn Carter kom fyrst fram opinberlega þegar eiginmaður hennar bauð sig fram í annað skipti til fylkisstjóra Georgíu. Í stað þess að fylgja eiginmanni sínum fór hún ein á atkvæðaveiðar og flutti kosningaræður víðs vegar um fylkið.[3] Rosalynn fékk áhuga á málefnum aldraðra, þroskahamlaðra og fatlaðra á meðan hún tók þátt í kosningabaráttunni þegar kjósendur greindu henni frá vandamálum sínum. Þessi málefni áttu eftir að vera henni hugleikin síðar á ferli hennar.[1]
Jimmy Carter bauð sig fram til forseta Bandaríkjanna fyrir Demókrataflokkinn í forsetakosningunum 1976. Aftur tók Rosalynn fullan þátt í kosningabaráttu manns síns og fór í kosningaherferðir til 34 fylkja landsins.[1] Jimmy Carter var kjörinn forseti í kosningunum og Rosalynn varð því forsetatrú Bandaríkjanna við embættistöku eiginmanns síns í janúar 1977.
Rosalynn Carter hafði veruleg áhrif sem forsetafrú. Hún barðist fyrir réttindum fatlaðra og varð önnur forsetafrúa Bandaríkjanna á eftir Eleanor Roosevelt til að flytja ræðu til stuðnings eigin málefnis á Bandaríkjaþingi.[2] Hún var fulltrúi Bandaríkjanna á alþjóðavettvangi, sat ríkisstjórnarfundi til að fylgjast með gangi mála og tók þátt í friðarviðræðum í Camp David.[3][4] Vinsældir Jimmys biðu hnekki þegar leið á forsetatíð hans en Rosalynn var áfram vinsæl meðal almennings allan þann tíma sem hjónin sátu í Hvíta húsinu.[5]
Jimmy Carter náði ekki endurkjöri í forsetakosningunum 1980 og því yfirgáfu þau Rosalynn Hvíta húsið í janúar 1981. Eftir að stjórnartíð Carters lauk hafa hjónin verið virk í velferðarmálum og friðarstarfsemi. Jimmy og Rosalynn stofnuðu Carter-stofnunina svokölluðu árið 1982, sem vinnur að rannsóknum á sviði mannréttinda og aðferðum við að draga úr mannlegri þjáningu á alþjóðavísu.[6] Árið 1984 gaf Rosalynn út æviminningarnar First Lady of Plains, sem varð metsölubók.[2]
Rosalynn Carter lést þann 19. nóvember 2023 á heimili sínu í Georgíu, 96 ára að aldri.[7]
Einkahagir[breyta | breyta frumkóða]
Rosalynn eignaðist fjögur börn með eiginmanni sínum.[4] Líkt og Jimmy Carter var hún baptisti og á árum þeirra í Hvíta húsinu kenndu þau bæði í sunnudagaskóla í Washington.[8]
Tilvísanir[breyta | breyta frumkóða]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 William W. Shannon (3. október 1976). „Konan hans Carters“. Morgunblaðið. bls. 22.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Jón Þ. Þór (2016). Bandaríkjaforsetar. Hafnarfjörður: Urður bókafélag. bls. 379. ISBN 978-9935-9194-5-8.
- ↑ 3,0 3,1 „Rosalynn Carter“. Lesbók Morgunblaðsins. 17. maí 1980. bls. 6-7.
- ↑ 4,0 4,1 „Hin valdamikla forsetafrú Bandaríkjanna“. Heimilistíminn. 18. maí 1980. bls. 4-5.
- ↑ „Rosalynn: Sterki maðurinn í hvíta húsinu“. Tíminn. 5. ágúst 2021. bls. 5.
- ↑ Bandaríkjaforsetar. 2016. bls. 385.
- ↑ „Rosalynn Carter látin“. mbl.is. 19. nóvember 2023. Sótt 19. nóvember 2023.
- ↑ Bandaríkjaforsetar. 2016. bls. 380.