Hafís
Hafís er samheiti yfir ís sem flýtur á hafinu. Af honum eru tvær megintegundir, rekís og lagnaðarís. Rekís er sá ís sem rekur utan af hafi og leggst stundum upp að landi, einkum þegar kalt er í ári. Að ströndum Íslands kemur hann einkum úr norðvestri, frá íshafinu við Grænland. Lagnaðarís verður hins vegar til uppi í landsteinum, og hér við land frekar sjaldan nema á allra köldustu vetrum, enda frýs saltvatn ekki fyrr en við töluvert lágt hitastig. Það er kallað að sjó leggi þegar yfirborð hans frýs.
Hafís hefur löngum verið óvinsæll á Íslandi. Honum fylgir kalt loft og stundum fylgja honum ísbirnir. Auk þess getur hann verið hættulegur skipum eða beinlínis gert siglingaleiðir ófærar.
Siglingar á norðurslóðum gerbreyttust á 20. öld, þegar menn fóru að smíða ísbrjóta, skip sem eru nógu sterkbyggð og kraftmikil til að geta plægt í gegn um ísbreiðu og þannig rutt leiðina fyrir önnur skip.
- Sem óvígur floti með öfug segl
- er ömurlegt hafjakaþing,
- og ísnálaþoka með haglskýjahregl
- er hervörður allt í kring.
Nokkur orð tengd hafís
[breyta | breyta frumkóða]- blindjaki er ísjaki sem marar í kafi.
- borðís er ísjaki sem brotnar af íshellu og er jafnan flatur að ofan.
- borgarís er þykkur rekís (rís oft hátt úr sjó), brot af skriðjökli.
- fjalljaki er borgarís.
- hafgirðingar ófæra á hafi, einkum ísalög.
- hafþök eru víðáttumiklar hafísbreiður.
- ísjaki ísstykki, á sjó eða vötnum, mismunandi að stærð og lögun.
- íslumma lítill, stakur ísjaki með uppbrettar brúnir sökum núnings við aðra jaka.
- lagís er lagnaðarís.
- lagnaðarís er ís á vatni eða sjó.
- landsins forni fjandi eru orð höfð um hafís. Hafísinn er svo nefndur eftir upphafi á kvæði eftir Matthías Jochumsson. Kvæðið nefnist Hafís, og Matthias samdi það laugardaginn fyrir páska 1880 eftir miklar vetrarhörkur. Hafís hefst þannig: Ertu kominn, landsins forni fjandi?
- pækilrás stutt lóðrétt holrúm í hafísjaka, lokað í báða enda, fullt af sjó, myndast þegar saltvatn sígur niður í ísinn og jafnóðum frýs í rásina eftir það.
- Sá græni er hafís.
- sullgarður eru íshrannir þær nefndar sem verða eftir í flæðarmálinu þegar hafís hopar frá landi, en einnig haft um frosinn snjóskafl við fjöruborð.
- sæfreri er hafís.
