Fara í innihald

Führer

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Adolf Hitler

Führer er þýskt orð og titill sem þýðir foringi eða leiðtogi á íslensku, og er í almennu tali tengt við Adolf Hitler, einræðisherra Þýskalands nasismans á árunum 1933 til 1945. Hitler tók fyrst upp titilinn þegar hann gerðist formaður þýska Nasistaflokksins árið 1921. Þegar hann var skipaður kanslari Þýskalands af Paul von Hindenburg forseta, þann 30. janúar árið 1933, fóru fylgismenn hans að tala um hann sem foringja Þýskalands og þýsku þjóðarinnar (þýska: Führer des Deutschen Reiches und Volkes), sérstaklega eftir að Hindenburg forseti lést þann 2. ágúst árið 1934, og Hitler tók við forsetaembættinu (ásamt því að vera kanslari). Þegar þessi tvö embætti ríkisstjórnarleiðtoga annars vegar og þjóðhöfðingja hins vegar, voru sameinuð, tók Hitler upp formlega titilinn „foringi og ríkiskanslari“ (þýska: Führer und Reichskanzler).

Nú á dögum er orðið og titillinn Führer, á öðrum tungumálum en þýsku, svo sterklega tengt við Hitler að það er eiginlegt samheiti við manninn. Ef talað er um Führer, er nánast undantekningarlaust átt við Hitler. Á íslensku getur orðið foringi, sérstaklega ef það er með greini; foringinn, einnig haft ákveðna skírskotun til Hitlers. Á þýsku er orðið hins vegar oft notað í hinni upprunarlegu merkingu, fyrir almennan leiðtoga eða foringja, sem þarf ekki að vera Hitler, þó að orðið hafi vissulega mjög sterka skírskotun.

Titillinn Führer á sér ýmsar samsvaranir í öðrum einræðisríkjum. Á stjórnarárum sínum í Ítalíu var Benito Mussolini kallaður Il Duce, sem líkt og Führer merkir „foringinn“ á ítölsku. Francisco Franco var gjarnan kallaður El Caudillo, sem hefur svipaða merkingu á spænsku. Jósef Stalín var stundum kallaður titlinum Vozhd (rússneska: Вождь), sem hefur sömu merkingu, en sá titill náði ekki eins mikilli útbreiðslu og gælunöfn Hitlers eða Mussolini.

  Þessi grein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.