Guðni Th. Jóhannesson
| Guðni Th. Jóhannesson | |
|---|---|
_(cropped).jpg) Guðni árið 2022. | |
| Forseti Íslands | |
| Í embætti 1. ágúst 2016 – 31. júlí 2024 | |
| Forsætisráðherra | Sigurður Ingi Jóhannsson Bjarni Benediktsson Katrín Jakobsdóttir Bjarni Benediktsson |
| Forveri | Ólafur Ragnar Grímsson |
| Eftirmaður | Halla Tómasdóttir |
| Persónulegar upplýsingar | |
| Fæddur | 26. júní 1968 Reykjavík, Ísland |
| Maki | 1. Elín Haraldsdóttir (skilin) 2. Eliza Jean Reid |
| Börn | 5 |
| Foreldrar | Jóhannes Sæmundsson Margrét Thorlacius |
| Bústaður | Bessastaðir |
| Háskóli | Warwick-háskóli Háskóli Íslands Oxford-háskóli |
| Starf | Kennari Sagnfræðingur Forseti |
Guðni Thorlacius Jóhannesson (fæddur í Reykjavík 26. júní 1968) er íslenskur sagnfræðingur. Hann var sjötti forseti Íslands og gegndi hann embættinu frá 2016 til 2024. Hann var kjörinn forseti Íslands í forsetakosningunum þann 25. júní 2016 með 39,08% atkvæða og tók við embættinu 1. ágúst 2016. Hann gaf ekki kost á sér til endurkjörs í forsetakosningunum 2024.
Menntun
[breyta | breyta frumkóða]Guðni lauk stúdentsprófi frá Menntaskólanum í Reykjavík árið 1987 og BA-gráðu í sögu og stjórnmálafræði við Warwick-háskóla í Englandi 1991. Árið 1997 útskrifaðist Guðni með meistaragráðu í sagnfræði frá HÍ. Tveimur árum síðar lauk hann MSt-gráðu í sögu frá Oxford-háskóla í Englandi. Árið 2024 hlaut Guðni heiðursdoktorsnafnbót frá háskólanum í Oulu í Finnlandi.
Störf
[breyta | breyta frumkóða]Guðni hefur starfað sem kennari við Háskóla Íslands, Háskólann í Reykjavík, Háskólann á Bifröst og University of London. Hann hefur starfað sem lektor í sagnfræði við Háskóla Íslands en hlaut ráðningu sem prófessor í júlí 2016. Eftir hann liggja rit á sviði sagnfræði, meðal annars um Þorskastríðin, efnahagshrunið 2008 og forsetaembættið. Hann hefur ritað ævisögu Gunnars Thoroddsens og um embættistíð Kristjáns Eldjárns. Hann hefur þýtt nokkrar bækur eftir Stephen King.
Lífsskoðanir
[breyta | breyta frumkóða]Guðni stendur utan trúfélaga en var alinn upp í kaþólskri trú. Hann yfirgaf kaþólsku kirkjuna í kjölfar frétta af glæpum ýmissa kaþólskra presta. Hann heldur upp á mannréttindasáttmála Sameinuðu þjóðanna fremur en trú á einn guð: „Hver maður er borinn frjáls, jafn öðrum að virðingu og réttindum. Menn eru gæddir vitsmunum og samvisku og ber þeim að breyta bróðurlega hver við annan.“ Guðni hefur lýst því yfir að fullveldi þjóða sé teygjanlegt hugtak og háð aðstæðum á hverjum tíma.[1] Guðni er fyrsti forsetinn sem tilheyrir ekki Þjóðkirkjunni.
Guðni vakti athygli sem forseti þegar hann þáði boð um að koma á þungarokkshátíð í Wacken, Þýskalandi, þar sem fjórar íslenskar hljómsveitir spiluðu. Hann sagði mikilvægt að hætta að skipta list í há- og lágmenningu. [2]
Fjölskylda
[breyta | breyta frumkóða]Guðni er sonur hjónanna Margrétar Thorlacius, kennara og blaðamanns, og Jóhannesar Sæmundssonar, íþróttakennara og íþróttafulltrúa. Hann á tvo bræður, þá Patrek, íþróttafræðing og fyrrverandi landsliðsmann í handbolta, og Jóhannes, kerfisfræðing. Faðir þeirra lést úr krabbameini árið 1983, 42 ára að aldri, og sá móðir þeirra um uppeldi þeirra bræðra. Guðni stundaði handbolta í æsku en faðir hans var meðal annars handboltaþjálfari.
Eiginkona hans er Eliza Reid frá Kanada og eiga þau fjögur börn. Guðni á dóttur af fyrra hjónabandi.[3]
Forsetaferill
[breyta | breyta frumkóða]Guðni ákvað að bjóða sig fram til forseta Íslands í maí 2016 fyrir forsetakosningarnar 2016. Hann vildi meðal annars bæta þjóðaratkvæðagreiðsluákvæði í stjórnarskrána.[4] Guðni var kjörinn forseti með 39,0% atkvæða og er sá yngsti sem hefur tekið við embættinu.
Kjörtímabil 2016-2020
[breyta | breyta frumkóða].jpg)
.jpg)
_01.jpg)
Guðni braut blað í sögu forsetaembættisins þegar hann varð fyrsti forseti Íslands til að ávarpa gesti gleðigöngunnar. Hann stofnaði Facebook síðu fyrir embættið þar sem að hann svaraði spurningunum landsmanna.[5] Eftir tæpan mánuð í embætti lýstu 68% fólks sig ánægt með Guðna í embætti samkvæmt könnun MMR.[6] Í könnun í desember 2016 voru rúm 97% ánægð með Guðna.[7]
Guðni fór í sína fyrstu opinberu heimsókn í janúar 2017 til Danmerkur. Hann snæddi meðal annars hátíðarkvöldverð í Amalíuborg með Danadrottningu og fleirum.[8] Í könnun í sama mánuði sögðust 81,4% aðspurðra vera ánægðir með störf hans.[9] Í febrúar 2017 vakti Guðni heimsathygli eftir opinbera heimsókn í Menntaskólann á Akureyri, en þar sagði hann í gríni að hann myndi vilja banna ananas á pítsur.[10]
Í mars 2017 sagði Guðni í tímaritinu Lögréttu varðandi Landsdóm að: "það hafi verið feigðarflan eftir hrun að nýta forn og úrelt ákvæði í stjórnarskrá um landsdóm. Það hafi sýnt sig að niðurstaða dómsins hafi fremur sundrað en sameinað og það á versta tíma." Þá sagði hann um synjunarvald forsetaembættisins að sanngjarnara og lýðræðislegra væri að í stjórnarskrá væru ákvæði um að ákveðinn fjöldi kjósenda geti krafist þess að lögum verði synjað staðfestingar.[11] Í lok mars 2017 sótti Guðni ráðstefnu um málefni norðurslóða í Arkhangelsk í Rússlandi. Þar hitti hann meðal annars Vladímír Pútín. Hann talaði um málefni hafsins, aðgerðir gegn mengun, súrnun sjávar og fiskveiðar.[12] Hann fór einnig í opinbera heimsókn til Noregs, þar sem að hann hitti norsku konungsfjölskylduna, Ernu Solberg forsætisráðherra og heimsótti ýmsa staði.[13] Guðni fór í maí 2017 í heimsókn til Færeyja.[14]
Í nýársávarpi Guðna 1. janúar 2020 ákvað hann að bjóða sig fram til annars kjörtímabils forseta Íslands.
Kjörtímabil 2020-2024
[breyta | breyta frumkóða]Guðni sótti um endurkjör í forsetakosningunum 2020 og hlaut 92,1% á móti Guðmundi Franklín Jónssyni. Í maí 2021 hitti Guðni, Antony Blinken utanríkisráðherra Bandaríkjanna í opinberri heimsókn hans til landsins, þar sem að Guðni gaf Bliken bók eftir sjálfan sig.
Í könnun árið 2021 sögðust 73% þjóðarinnar vera ánægð með störf hans. Í maí 2023 sóttu Guðni og Eliza krýningu Karls bretakonungs fyrir hönd Íslands.
Guðni tilkynnti í nýársávarpi sínu 1. janúar 2024 að bjóða sig ekki fram að nýju til embættis forseta Íslands.[15] Í febrúar 2024 sögðust 81% landsmanna vera ánægð með störf hans.[16] Guðni lét af embætti forseta þann 31. júlí 2024. Guðni sneri aftur til starfa sem prófessor í sagnfræði við Háskóla Íslands en hann gegndi því starfi áður en hann tók við embætti forseta.
Bækur
[breyta | breyta frumkóða]- Kári í jötunmóð. Saga Íslenskrar erfðagreiningar og Kára Stefánssonar (Reykjavík: Nýja bókafélagið, 1999).
- Völundarhús valdsins. Stjórnarmyndanir, stjórnarslit og staða forseta Íslands í embættistíð Kristjáns Eldjárns, 1968–1980 (Reykjavík: Mál og menning, 2005).
- Óvinir ríkisins. Ógnir og innra öryggi í kalda stríðinu á Íslandi (Reykjavík: Mál og menning, 2006).
- Þorskastríðin þrjú. Saga landhelgismálsins 1948–1976 (Reykjavík: Hafréttarstofnun Íslands, 2006).
- Hrunið. Ísland á barmi gjaldþrots og upplausnar (Reykjavík: JPV, 2009).
- Gunnar Thoroddsen. Ævisaga. (Reykjavík: JPV, 2010).
- Fyrstu forsetarnir. Embætti þjóðhöfðingja Íslands á 20. öld. (Reykjavík. Sögufélag, 2016).
Tenglar
[breyta | breyta frumkóða]Tilvísanir
[breyta | breyta frumkóða]- ↑ Hversu sjálfstæð þjóð eru Íslendingar ef litið er til sjálfstæðisbaráttu, inngöngu í EES og hugsanlegrar inngöngu í ESB? Evrópuvefurinn. Skoðað 15. maí 2016.
- ↑ Forsetinn segist vera víkingarokksmaður Rúv, sótt 31/7 2024
- ↑ Hver er þessi Guðni Th.? Mbl.is. Skoðað 5. maí 2016.
- ↑ Guðni lýsir yfir framboði Rúv. Skoðað 5. maí 2016.
- ↑ Forsetinn ætlar að svara almenningi á Facebook Rúv. Skoðað september 2017.
- ↑ 68% ánægð með nýjan forseta Rúv. Skoðað 5. september 2016.
- ↑ Vinsældir forseta í tölu sem sést eiginlega aldrei segir prófessor Vísir. Skoðað 31. desember 2016.
- ↑ Enginn bæklingur með þýðingu á ræðu forsetans í Amalíuborg Vísir. Skoðað 25. janúar 2017.
- ↑ Vinstri grænir ánægðasti með Guðna Viðskiptablaðið. Skoðað 25. janúar 2017.
- ↑ „Pítsuræða“ Guðna vekur athygli erlendra miðla Rúv. Skoðað 9. mars 2017.
- ↑ Feigðarflan að nýta ákvæði um landsdóm Rúv. Skoðað 9. mars 2017.
- ↑ Guðni hitti Pútín í Arkhangelsk Rúv. Skoðað 3. apríl 2017.
- ↑ Guðni og Elíza í opinberri heimsókn í Noregi Vísir. Skoðað 3. apríl 2017.
- ↑ Forsetahjónin komin í heimsókn til Færeyja Vísir. Skoðað 19. maí 2017.
- ↑ Guðni býður sig ekki fram á ný Rúv, sótt 1/1 2024
- ↑ Ritstjórn (15. febrúar 2024). „Rúmlega átta af hverjum tíu landsmönnum ánægð með störf Guðna“. Heimildin. Sótt 5. júlí 2024.
| Fyrirrennari: Ólafur Ragnar Grímsson |
|
Eftirmaður: Halla Tómasdóttir | |||
|  | |