Skrofa

Skrofa
Skrofa á flugi
Ástand stofns
Ekki í útrýmingarhættu
Vísindaleg flokkun
Ríki: Dýraríki (Animalia) Fylking: Seildýr (Chordata) Flokkur: Fuglar (Aves) Ættbálkur: Pípunefir (Procellariiformes) Ætt: Fýlingaætt (Procellariidae) Ættkvísl: Skrofur (Puffinus) Tegund: Puffinus puffinus
Tvínefni
Puffinus puffinus (Brünnich, 1764)

Skrofan er sjófugl af ættbálki pípunefja eða fýlinga og er náskyld fýlnum. Hún eyðir mestum hluta ævinnar á sjó en kemur eingöngu í land til að verpa. Skrofan er íslenskur varpfugl og verpir eingöngu í Vestmannaeyjum.

Lýsing

Skrofan er 30-38 cm að lengd. Vænghafið er 76-89 cm. Skrofan er því sem næst svarthvítur fugl. Hún er nær alsvört að ofan. Nefið er einnig svart, sem og ystu blettir á neðri vængjum. Að neðan er fuglinn alhvítur. Litaskiptin milli svarts og hvíts eru mjög skýr. Fæturnir eru bleikir. Kynin eru eins. Fuglarnir skipta ekki um búning eftir árstíðum.

Lifnaðarhættir

The egg

Skrofur eru miklir flug- og sundfuglar. Þær eyða meginþorra ævi sinnar á sjó og koma nær eingöngu í land til að verpa. Hreiðurstæðið er hola, rétt eins og hjá lundanum og sæsvölunum. Holurnar eru yfirleitt í bjargi, gjarnan á úteyjum. Eggið er aðeins eitt og er hvítt á litinn. Eftir um það bil tvo mánuði, þegar unginn er orðinn stálpaður, yfirgefa foreldrar hans hann og verður unginn þá að steypa sér fram af bjarginu og fljúga út á sjó. Fæða skrofunnar eru smáfiskar, krabbadýr og smokkfiskar. Skrofur eru góðir kafarar og nota vængina til sunds. Flug skrofunnar er líkt og hjá fýlnum. Fuglarnir svífa yfir öldutoppunum og láta vindinn bera sig áfram. Vængjablak er fremur lítið. Fuglarnir fljúga ekki beint áfram, heldur beygja þeir til sitthvorrar hliðar og hringsóla þannig yfir vatninu. Skrofur eru hópfuglar og sjást gjarnan í stórum hópum.

Útbreiðsla

Skrofan verpir víða um norðanvert Atlantshafið. Stærstu varpstaðirnir eru á Bretlandseyjum og Írlandi (um 95% stofnsins) en aðrar kólóníur eru í Færeyjum, Bretaníuskaga í Frakklandi, Kanaríeyjum, Madeira, Asóreyjum og Nýfundnalandi. Á Íslandi verpir skrofan eingöngu í Vestmannaeyjum. Erfitt er að áætla stærð íslenska stofnsins en hér mun vera um einhver þúsund pör að ræða. Heimsstofninn er áætlaður um 350-390 þúsund pör. Skrofan er að hluta farfugl. Norðlægari fuglar fljúga þá suður eftir Atlantshafinu alla leið til strandsvæða Brasilíu og Argentínu.

Orðsifjar

Heitið skrofa er trúlega komið af hljóði fuglsins en garg skrofunnar er sambland af miklum óhljóðum og ískri. Þýskumælandi sæfarendur hafa gjarnan nefnt tegundina djöflafugl (Teufelsvogel) sökum hljóðanna. Latneska heitið puffinus er dregið af enska og franska orðinu puffin, sem upphaflega merkti kafari. Enska heitið er Manx Shearwater. Dýr (og fólk) frá eyjunni Mön í Írlandshafi eru kölluð Manx en skrofan verpir í litlum mæli við syðsta odda eyjarinnar.

Heimildir

• Fyrirmynd greinarinnar var „Schwarzschnabelsturmtaucher“ á þýsku útgáfu Wikipedia. Sótt mars 2011.
• Fyrirmynd greinarinnar var „Manx Shearwater“ á ensku útgáfu Wikipedia. Sótt mars 2011.
• Guðmundur Ólafsson. Fuglar í náttúru Íslands. Mál og menning. 1988.
• Heinzel, Fitter, Parslow. Pareys Vogelbuch. Parey. 1972.