Skólavarðan (Reykjavík)
Skólavarðan var ferhyrndur steinturn sem stóð á Skólavörðuholti í Reykjavík þar sem nú er styttan af Leifi Eiríkssyni við enda Skólavörðustígs. Upphaflega hlóðu skólapiltar í Hólavallarskóla vörðuna úr ótilhöggnu grjóti árið 1793 en þá voru sjö ár síðan skólinn var fluttur frá Skálholti þar sem upphaflega Skólavarðan hafði staðið öldum saman og verið aðalfundarstaður þeirra þar. Þessi fyrsta skólavarða hrundi nokkrum árum síðar vegna hirðuleysis.
Árið 1834 lét Lorentz Angel Krieger, stiftamtmaður, hlaða nýja skólavörðu á sama stað úr tilhöggnu grjóti. Þessi skólavarða var tvílyftur steinturn með gluggum á efri hæð og ofan á hana var bætt tréverki og þaki. Hún var um tíma nefnd Kriegersminde. Mannvirki þetta var gert af vanefnum. Timbrið fúnaði og hrundi þá fljótt úr vörðunni sem komin var í rústir árið 1860. Þá var hafist handa við endurbyggingu en sú viðgerð var ófullnægjandi og hrundi varðan enn á ný. Árið 1868 fékk Árni Thorsteinson bæjarfógeti steinsmiðinn Sverri Runólfsson til að hlaða Skólavörðuna að nýju, en að þessu sinni með mun vandaðri hætti og betri efnum. Mun bæjarfógeti hafa greitt mestallan kostnað úr eigin vasa.
Skólavarðan stóð til vorsins 1932 þegar hún var rifin til að rýma fyrir styttu af Leifi Eiríkssyni sem Bandaríkjamenn gáfu Íslendingum í tilefni af Alþingishátíðinni tveimur árum áður og stendur þar nú.
Hluti af grjóti Skólavörðunnar hefur varðveist og er nú varðveittur á Árbæjarsafni og hefur öðru hvoru komið til tals að nýta það til að endurreisa vörðuna í einhverri mynd.
Heimildir
[breyta | breyta frumkóða]- Gísli Gottskálksson í Sólheimagerði. „Ferðaminningar 1926“. Vefur Sveitarfélagsins Skagafjarðar. Sótt 13. júlí 2008.
Tenglar
[breyta | breyta frumkóða]
