Selma Jónsdóttir

Sigþrúður Selma Jónsdóttir (22. ágúst 1917 – 5. júlí 1987) var íslenskur listfræðingur og fyrsti forstöðumaður Listasafns Íslands frá 1950 til dauðadags. Hún var fyrsta konan sem varði doktorsritgerð við Háskóla Íslands, þann 16. janúar 1960. Í ritgerðinni sýndi hún fram á að útskornar fjalir úr Flatatungu hefðu upprunalega verið hluti af dómsdagsmynd í býsönskum stíl frá miðöldum.

Æska og nám

Selma Jónsdóttir var fædd í Borgarnesi og var yngsta barn Jóns Björnssonar, kaupmanns í Borgarnesi, og konu hans Helgu Björnsdóttur. Að loknu prófi frá Verzlunarskóla Íslands stundaði hún nám í Þýskalandi þar sem hún lærði þýsku og þýskar bókmenntir. Selma fluttist til Bandaríkjanna árið 1941 og lauk B.A.-prófi í listfræði frá Columbia háskóla í New York. Þá stundaði Selma framhaldsnám við sama skóla á árunum 1944–1945 og við Warburg Institute í London 1946–1948. Hún lauk M.A.-prófi árið 1949. Meistaraprófsritgerð Selmu vakti mikla athygli, bæði hér á landi sem og erlendis, og birtist ritgerðin í tímaritinu The Art Bulletin í september 1950.

Sérsvið Selmu var miðaldalist og á því sviði vann hún mikið brautryðjendaverk. Selma varði doktorsritgerð sína við Háskóla Íslands þann 16. janúar 1960. Í ritgerðinni sýndi hún fram á að útskornar fjalir úr Flatatungu hefðu upprunalega verið hluti af dómsdagsmynd í býsönskum stíl frá miðöldum. Almenna bókafélagið gaf ritgerðina út, bæði á íslensku og ensku.

Selma giftist Dr. Sigurði Péturssyni, gerlafræðingi, árið 1955 sem síðar varð forstöðumaður gerlarannsóknarstofu Fiskifélags Íslands. Selma og Sigurður voru barnlaus.

Listasafn Íslands

Selma var skipuð umsjónarmaður Listasafns Íslands árið 1953 og forstöðumaður safnsins 1961. Því starfi gegndi hún til dauðadags árið 1987. Það kom því í hlut Selmu að móta starfsemi Listasafns Íslands og marka stefnuna eftir að það tók til starfa sem sjálfstæð stofnun. Frá upphafi var safninu sniðinn þröngur stakkur bæði í húsnæði og fjárveitingum en af þrautseigju og alúð tókst henni að efla starfsemina og stækka safnið. Munaði þar mest um eigið húsnæði í hjarta borgarinnar en Selmu var það alla tíð mikið kappsmál. Fyrir baráttu hennar eignaðist safnið Fríkirkjuveg 7 árið 1972 og við tóku byggingarframkvæmdir og mikið uppbyggingarstarf.

Í tíð Selmu jókst sýningarhald safnsins til muna og stóð safnið fyrir fjölmörgum sýningum á safnkostinum í húsnæði safnsins, víðs vegar um landið og einnig erlendis, auk þess að halda fjölbreyttar sýningar á verkum einstakra listamanna, bæði innlendra og erlendra, og kynna erlenda myndlist fyrir landsmönnum. Selma var einnig hvatamaður að umfangsmiklu heimildasafni um íslenska myndlist og myndlistarmenn, sem hefur gegnt mikilvægu hlutverki í listfræðirannsóknum fræðimanna og nemenda á öllum skólastigum.