Saurbær (Rauðasandi)

Saurbær eða Bær á Rauðasandi er bær og kirkjustaður í Vesturbyggð. Saurbær er fornt höfuðból og hlunnindajörð og þar bjuggu löngum ýmsir helstu höfðingjar Vestfirðinga og landsins alls.

Bærinn stendur austarlega á Rauðasandi, vestan við sjávarlónið Bæjarvaðal. Á meðal hlunninda jarðarinnar sem talin eru í Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns má nefna reka, selveiði, silungsveiði, sölvafjöru, grasatekju, hrísrif og útræði.

Á fyrri hluta 15. aldar bjó Guðmundur ríki Arason, auðugasti maður landsins, í Saurbæ, en þegar hann missti eigur sínar náði Björn Þorleifsson jörðinni. Í Bæ bjuggu á 16. og 17.öld sýslumenn Vestur-Barðastrandarsýslu og aðrir höfðingjar, þar á meðal Eggert Hannesson hirðstjóri og lögmaður. Tengdasonur hans, Magnús Jónsson prúði, var sýslumaður í Bæ og þótti glæsilegastur höfðingi á Íslandi á sinni tíð. Eftir lát hans bjó ekkja hans, Ragnheiður Eggertsdóttir, lengi í Bæ. Sonur hennar, Björn Magnússon sýslumaður, bjó svo í Bæ og þar fæddist sonur hans, Páll Björnsson, sem þekktastur er fyrir galdraofsóknir. Bróðir hans, Eggert Björnsson sýslumaður, bjó í Bæ og dæmdi þar í ýmsum galdramálum sem Páll hóf. Elsta dóttir hans, Guðrún Eggertsdóttir, tók við búi í Bæ ásamt manni sínum en hann dó skömmu síðar og bjó hún þar ekkja áratugum saman. Hún var þekkt fyrir hörku við leiguliða sína en hún átti flestar jarðirnar í sveitinni.

Kirkja hefur verið í Saurbæ mjög lengi. Núverandi kirkja var áður á Reykhólum, smíðuð þar 1856 en tekin niður þegar ný kirkja var reist þar 1963 og flutt í Saurbæ, endurreist og vígð 1982. Eldri kirkja sem var í Saurbæ hafði fokið í ofviðri 1966. Altaristaflan er máluð af séra Hjalta Þorsteinssyni í Vatnsfirði. Hún er gjöf frá Guðrúnu Eggertsdóttur í Bæ og sýnir hana og mann hennar, krjúpandi við kross Krists.

Núverandi eigendur Saurbæjar eru þau Kjartan Gunnarsson framkvæmdastjóri og Sigríður Snævarr sendiherra.