Notandi:Saga verkefni hagfræði/sandkassi
Friedrich Engels[breyta | breyta frumkóða]
.jpg)
Friedrich Engels (28. nóvember 1820 - 5. ágúst 1895) var þýskur hagfræðingur, heimspekingur og róttækur sósíalisti, fæddur í Barmen, þá iðnvæddasta borgin í Þýskalandi. Engels ólst upp við strangt kalvínískt uppeldi. Faðir hans átti verksmiðjur í Barmen og Manchester þar sem Engels starfaði lengi og fékk þar snemma innsýn í eðli kapítalísks markaðshagkerfis. Engels heillaðist snemma af bókmenntum og út frá því komu upp róttæku hugmyndir hans.[1]
Náið samband myndaðist á milli Engels og Karl Marx árið 1844 og höfðu þeir mikil áhrif á hugmyndir hvors annars. Saman þróuðu þeir verk sem fjalla um stór efnahagsleg sjónarmið sem hafa sett up skýra mynd af heiminum. Þrátt fyrir líkar hugmyndir og sjónarmið í fræðum þá voru þeir ólíkir karakterar að mörgu leyti. Marx var meiri hugsuður en Engels, þar sem hann gaf meiri dýpt í hugmyndir þeirra á meðan Engels veitti fræðunum meiri breidd.[2]
Með frægustu verkum þeirra félaga er Kommúnistaávarpið þar sem þeir gagnrýndu hugmyndir Kapitalismans.[3]
Helstu verk[breyta | breyta frumkóða]
Die Lage der arbeitenden Klasse in England[breyta | breyta frumkóða]
Engels gaf út Die Lage der arbeitenden Klasse in England (e. The Condition of the Working Class in England) árið 1844. Ritið fjallar um verkalýðinn í Bretlandi en Engels kynntist bágstöddum lifnaðarháttum hans á árunum sem hann starfaði í verksmiðju föður síns. Í skrifum sínum kemst hann að þeirri niðurstöðu að iðnbyltingin hafi komið sér illa fyrir lífskjör verkalýðsins og lýsir því hvernig að bylting væri nauðsynleg til þess að bæta kjör stéttarinnar.
Ritið var upphaflega gefið út í Þýskalandi og vakti þar mikla athygli en hafði þó lítil áhrif á háttsemi þýsku viðskipta stéttarinnar. Árið 1887 var ritið þýtt yfir á ensku og kom þá út í Bandaríkjunum og fimm árum seinna í Bretlandi. Það var aðeins vegna útbreiðslu sósíalisma að rit hans vakti svo mikla athygli.[4]
Socialisme utopique et Socialisme scientifique[breyta | breyta frumkóða]
Socialisme utopique et Socialisme scientifique (e.Socialism: Utopian and Scientific) er smárit sem Engels gaf fyrst út árið 1880, þá á frönsku.[5] Ritið innihélt ekki nýjar hugmyndir heldur var þetta samansafn af þremur köflum úr bókinni hans Anti-Düring. Í smáritinu tók hann saman lykilhugmyndir sínar og setti þær fram á hnitmiðaðan hátt. Enn þann dag í dag er ritið eitt af vinsælustu samantektum um marxískra hugmynda sem gefin hafa verið út. [6]
Engels byrjar að fjalla um þróun sósíalískrar hugsunar. Fyrsti kaflinn er tileinkaður útópískum sósíalistum frá seinni hluta 18.aldar og byrjun 19.aldar, forverum þeirra Marx og Engels.[6] Talar hann um hina þrjá miklu útópíumenn þá Saint-Simon, Fourier og Owen.[5]
Annar kaflinn fjallar um sögu heimspekinnar, allt frá Forngrikkjum og hvernig hún náði hámarki með Hegel.[5] Hann endar kaflann á því að tala um Marx. Hann útskýrir stuttlega kapítalíska nýtingu og hvað Marx gerði fyrir sósíalisma með því að breyta honum í vísindi.[7]
Þriðji og síðasti kaflinn fjallar um sögulega efnishyggju og beitingu marxískrar hugsunar á þróun samfélags, sem var uppspretta byltingarkenndra niðurstaðna Marx og Engels.[6]
Der Ursprung der Familie, des Privateigenthums und des Staats[breyta | breyta frumkóða]
Eftir Engels liggur einnig ritið Der Ursprung der Familie, des Privateigenthums und des Staats (e. The Origin of the Family, Private Property and the State: in the Light of the Researches of Lewis H. Morgan). Ritið, sem kom út árið 1884 og er eitt fyrsta bitastæða verk sem gefið hefur verið út á sviði fjölskyldu hagfræði, byggir að sumu leyti á athugasemdum Karl Marx um bók Lewis H. Morgan, Ancient Society. Rit Engels fjallar um sögu mannsins, tilkomu stéttaskipts þjóðfélags, fjölskylduna og kvenmenn en einnig um ríkið og hvernig það muni að lokum leysast upp og skilja eftir sig stéttlaust samfélag. Megin tilgangur ritsins var að skýra hvernig fjölskyldan sem eining varð til og hvernig kúgun kvenna kemur til sögunnar samhliða henni. Engels fer yfir sögu mannkynsins og skiptir henni upp í þrjú tímabil. Út frá þessum þremur tímabilum lýsir hann þróun fjölskyldunnar og setur fram fjórar helstu gerðir fjölskyldna í gegnum tíðina.[8]
Engels telur að með samfélagsbreytingum breytist einnig hugmyndir fólks um fjölskylduna. Þannig hafi ójöfnuður aukist þegar stéttaskipting kom til sögunnar og karlmenn tóku við völdum. Um leið hafi hjónabandið og fjölskylduformið orðið leið til þess að varðveita eignarrétt og láta eignir erfast kynslóða á milli. Í þessu samfélagi varð krafan um aukna framleiðslu og hagnað sífellt meiri sem leiddi til þess að konur þurftu að eignast fleiri börn til þess að auka vinnuaflið og þannig urðu konur sífellt meira bundnar heimilinu og störfum innan þess.[8]
- ↑ 1919-, Heilbroner, Robert L. (1969). The worldly philosophers : the great economic thinkers. Allen Lane, Penguin. OCLC 48315357.
- ↑ 1919-, Heilbroner, Robert L. (1969). The worldly philosophers : the great economic thinkers. Allen Lane, Penguin. OCLC 48315357.
- ↑ Engels, Friedrich (1993). The Condition of the Working Class in England (enska). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-282955-9.
- ↑ Engels, Friedrich (1993). The Condition of the Working Class in England (enska). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-282955-9.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 „Socialism: Utopian and Scientific“, Wikipedia (enska), 24. febrúar 2021, sótt 16. september 2021
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Appeal, Socialist. „Socialism: Utopian and Scientific - a reading guide“. Socialist Appeal (bresk enska). Sótt 16. september 2021.
- ↑ „Socialism: Utopian and Scientific (Chpt. 2)“. www.marxists.org. Sótt 16. september 2021.
- ↑ 8,0 8,1 „Origin of the Family, Private Property and the State“. SocialistWorker.org (enska). Sótt 16. september 2021.