Jarðskjálftar á Íslandi

Jarðskjálftar á Íslandi verða á brotabelti á flekaskilum. Tvö slík belti eru á landinu: Á Suðurlandi, frá Ölfusi til Landssveitar og á Norðurlandi, kennt við Tjörnes. Einnig jarðskjálftasvæði á Reykjanesskaga. Öflugustu jarðskjálftar á Íslandi eru um 7 að stærð og geta valdið töluverðu tjóni. Þeir eru nokkuð tíðir undir brotabeltunum og undir megineldstöðvum.

Í sögulegu samhengi hefur orðið manntjón, en það hefur breyst með betri byggingu húsa skv. stöðlum sem eiga að standast skjálfta sem væntanlegir eru á Íslandi.

Listi yfir stóra skjálfta

Skjálftar 5 og yfir að stærð:

Ár	Staður	Styrkur Jarðskjálftakvarðar	MMI	Áhrif
2023	4,6 km NNA af Grindavík, 10. nóvember	5,0	VIII	Jarðskjálftahrina við Grindavík: Stór sprunga fór í gegnum bæinn og varð jarðsig. Talsverðar skemmdir voru á húsum og innviðum. Rafstrengur slitnaði og olli rafmagnsleysi í austurhluta bæjarins. Aðrar lagnir rofnuðu. Íbúar voru rýmdir úr bænum vegna mögulegs eldgoss en kvikugangur var talinn vera undir bænum. Í kjölfarið eða þann 18. desember 2023 hófst nokkuð kröftugt eldgos við sundhnúksgíga. Þar opnaðist 4 kílómetra löng sprunga um það bil 2,5 kílómetra norðan við Grindavík.
2022	3,3 km NA af Grindavík, 31. júlí	5,5	VII	Við Grindavík: Lausamunir í hillum féllu, stórgrýti losnaði úr björgum . Þremur dögum síðar hófst eldgos við Meradali.
2021	3,3 km SSV af Keili, 24. febrúar	5,8	VIII	Í kjölfarið fylgdi skjálftahrina næstu vikur með tugi skjálfta yfir 4.0. Hlutir féllu úr hillum víðs vegar, grjóthrun, starfsmenn í fiskvinnslu í Grindavík hættu vinnu, bankastarfsmaður fékk loftplötu í höfuðið. Svokallaður óróapúls mældist sem benti til þess að kvika væri að brjóta sér leið upp jarðskorpuna, og í kjölfarið hófst gos 19. mars. Aðalgrein: Skjálftahrinan á Reykjanesskaga 2021 Aðalgrein: Eldgosið við Fagradalsfjall 2021
2020	Vestan við Kleifarvatn, 20. október	5,6	VII	Skriða og lítið almennt eignartjón
2020	Milli Siglufjarðar og Grímseyjar. 21. júní.	5,8	VII	Skriður og grjóthrun í fjöllum
2014	Bárðarbunga í lok ágúst	5,7	VII	Skjálfti sem tengdist umbrotum í Holuhrauni, þegar kvikuinnskot tróð sér þangað.
2008	Suðurland, 29. maí	6,3 á Mw	VIII	Ekkert mannfall varð, en nokkrar sauðkindur urðu undir byggingum og fórust. Sjá grein: Suðurlandsskjálftinn 29. maí 2008
2000	Suðurland, 21. júní	6,6 á Ms	IX
2000	Suðurland, 17. júní	6,6 á Ms	VIII
1987	Vatnafjöllum, Suðurland, 26. maí	5,8	VIII	Grjóthrun, vörur féllu úr hillum.
1976	Öxarfjörður, 13. janúar	6,2	IX	Kópaskersskjálftinn Mikið tjón á mannvirkjum; hús sprungu illa, vatns- og skólpleiðslur rofnuðu, bryggjan skemmdist mikið og dæmi um að hús færðust til um 9 sentimetra. Fólk þurfti að yfirgefa bæinn við illan leik í miklum snjóstormi.
1968	Brennisteinsfjöll, Reykjanesi, 5. desember	6,0	VIII	Minniháttartjón í Hafnarfirði en þó fór rafmagn þar af, fannst hann á öllu SV horninu.
1963	Mynni Skagafjarðar, 27. mars	7,0	VII	Ekkert tjón, upptökinn langt út á hafi en fannst hann þó um nær allt Norðurland.
1935	Hellisheiði	um 6,0
1934	Út frá Dalvík, 2. júní	6,3	VIII	Grein: Dalvíkurskjálftinn
1933	Nálægt Keili á Reykjanesi, 10. júní	tæplega 6,0	VIII	Mælingar erlendis gáfu stærð skjálftans tæplega 6 stig.
1929	Nálægt Brennisteinsfjöllum, 23. júní	6,3	VIII	Stærsti skjálfti sem vitað er að hafi orðið á Reykjanesskaga. „olli umtalsverðu tjóni í Reykjavík og nágrenni“
1912	Suðurland	7,0 á Ms	IX	Fjellu nokkrir bæir og sprakk jörðin við Selsund, létust þrír.
1910	Norðurland	7,0	VIII
1896	Suðurland, frá Landsveit og í Ölfus	7,0, 6,7, 6,0, 6,5 og 6,0	VIII-X	Samtal fimm öflugir skjálftar milli 26. ágúst til 5. september. U.þ.b. 3000 hús eyðilögðust eða skemmdust mikið. Fjórir létust í hrinunni.
1879	Reykjanesskaga, í lok maímánaðar	?		„sterk baðstofa á Vigdísarvöllum féll .. Um sama leyti hófst eldgos á mararbotni fyrir utan Reykjanes nærri Geirfuglaskeri.“
1872	Milli Flateyjar, Skjálfanda og Húsavíkur	6,0+	IX
1838	Norðurland og Suðurland, 12. júní	?		12. júní - Harðir jarðskjálftar bæði fyrir norðan land og sunnan. Kirkjan á Knappsstöðum í Stíflu stórskemmdist. Bjarghrun í Grímsey og Málmey og einn maður beið bana. Hús skemmdust í Árnessýslu, einkum á Eyrarbakka, og nokkrir menn meiddust.
1784	Skeiðum, Suðurlandi, 14.–16 ágúst	7,1 (stærri skjálftinn af tveimur metinn af þeirri stærð)	XI	93 bæir lögðust í rúst, aðallega í Árnessýslu en einnig í Rangárvallasýslu
1755	Flatey, Skjálfanda	7,0–7,1	X	Í Grímsey hrundi úr björgum.
1734	Suðurlandi, Flói, Grímsnes, Ölfus	?		Hrundu þá að mestu 30 bæir, en 60–70 löskuðust. Sjá grein: Suðurlandsskjálftinn 1734
1724	Reykjanesskagi	?		Jarðskjálfti í ágústmánuði. Hrapaði bærinn í Herdísarvík og maður fórst við sölvatekju undir Krýsuvíkurbjargi.
1706	Suðurlandi, Flói, Ölfus. 28. janúar og 1. apríl	?		Ekki færri en 24 bæir eyðilögðust og enn fleiri skemmdust. Nautgripir drápust.
1657 og 1661	Suðurland.	?		Fljótshlíð: Nokkur hús jöfnuðust við jörðu.
1633	Suðurland.	?		Skemmdir á bæjum í Ölfusi um vetur. Engin kirkjuþjónusta var um veturinn.
1614	Suðurland	?		Um haust. Nokkrir bæir hrundu.
1597	Suðurland.	?		Skemmdir á bæjum í Ölfusi.
1552	?	?		Nokkrir stórir skjálftar en litlar skemmdir
1390-1391	Suðurland.	?		14 bæir eyðilögðust í Grímsnesi, Flóa og Ölfusi og fólk grófst undir rústunum.
1370	Suðurland. Ölfus.	?		12 bæir hrundu.
1339	Suðurland.	?		Útihús hrundu. Sprungur og hverir mynduðust. Skriður í fjöllum.
1313	Suðurland.	?		18 hús eyðilögðust.
1311	Suðurland.	?		51 bær hrundi.
1308	Suðurland	?		Eyðilögðust átján bæir og menn og skepnur dóu.
1300	Suðurland	?		Jarðhræringar í kjölfar Heklugoss. Margir bæir hrundu.
1294	Í Rangárvallasýslu	?		Rangá breytti um farveg og margir bæir snerust á hvolf, og í átta daga urðu allir hverir hvítir sem mjólk.
1260-1261	Flatey á Breiðafirði.	?
1151	?	?		„húsrið og mannsdauði“

Tenglar og heimildir

• Jarðskjálftarnir miklu á Suðurlandi 17. og 21. júní, 2000. – Eftirlits- og rannsóknardeild Eðlisfræðisviðs Veðurstofu Íslands
• Vísindavefur: Hver er stærsti jarðskjálfti sem mælst hefur á Íslandi og hversu stór var hann?
• Mbl.is: Stóru skjálftarnir
• Jarðskjálftagreinar hjá Veðurstofunni
• Jarðskjálftar fyrrum - Ferlir