Dalvíkurskjálftinn
Dalvíkurskjálftinn var mikill jarðskjálfti sem reið yfir Dalvík og byggðarlögin þar í kring laugardaginn 2. júní 1934. Hann er mesti skjálfti sem vitað er um að hafi orðið á þessum slóðum. Fyrsti og mesti kippurinn kom kl. 12.42. Upptök hans eru talin hafa verið mjög skammt frá bænum, hugsanlega á sjávarbotni milli Hríseyjar og lands, um 1 km austur af Dalvík. Stærðin var 6,2-6,3 á Richter kvarða. Hann fannst um allt Norðurland en tjón varð einungis á Dalvík og í næsta nágrenni, það er að segja í utanverðum Svarfaðardal, Árskógsströnd og í Hrísey. Skjálftinn jafnaði fjölmörg hús við jörðu og olli skemmdum á flestum mannvirkjum á svæðinu. Þrátt fyrir eyðilegginguna varð ekki manntjón og allir sluppu óskaddaðir líkamlega úr hamförunum. Stór hluti Dalvíkinga hélt til í tjöldum og bráðabirgðaskýlum lengi sumars á meðan lagfæringar stóðu yfir. Eftir skjálftann hófst mikið endurreisnarstarf og var fjöldi rammgerðra steinhúsa byggður á Dalvík og nágrenni næstu árin sem leystu af hólmi meira eða minna laskaða torfbæi. Á Byggðasafninu á Hvoli er sérsýning um Dalvíkurskjálftann.
Dalvíkurskjálftinn varð á þekktu skjálftabelti sem nefnist Dalvíkurbeltið (Dalvik transverse zone eða Dalvík lineament) sem teygir sig frá Dalsmynni um Dalvík og áfram um Fljót og til Skagafjarðar (sjá t.d. Páll Halldórsson 2005, Páll Halldórsson o.fl. 2013). Á jarðskjálftakortum má sjá að allmargir smáskjálftar á síðustu árum raða sér á beltið. Svæðið hefur verið talið hluti af Tjörnes brotabeltinu (Tjörnes Fracture Zone), ein af þremur meginbrotalínum þess. Dalvíkurbeltið er tiltölulega rólegt, stakir smáskjálftar verða af og til, stærri hrinur eru fátíðar. Stórir skjálftar verða þó endrum og eins t.d. 1838 (inn af Siglufirði), 1934 (Dalvík) og 1963 (Skagafjarðarskjálftinn).
Heimildir
[breyta | breyta frumkóða]- Saga Dalvíkur 3. bindi eftir Kristmund Bjarnason, 1984, Dalvíkurbær.
- Páll Halldórsson 2005. Jarðskjálftavirkni á Norðurlandi. Veðurstofa Íslands, Greinargerð 05021-VÍ-ES-10. https://www.vedur.is/um-vi/utgafa/greinargerdir/nr/335
- Páll Halldórsson, Bryndís Brandsdóttir, Júlíus Sólnes og Ragnar Stefánsson, 2013. Norðurland. Í: Júlíus Sólnes, Freysteinn Sigmundsson og Bjarni Bessason (ritstj.). Náttúruvá á Íslandi, 591-610. Reykjavík: Viðlagatrygging Íslands og Háskólaútgáfan.
Tenglar
[breyta | breyta frumkóða]- Kærleiksvefur Júlla Geymt 15 janúar 2008 í Wayback Machine
- Byggðasafnið Hvoll