Húnar
 |
Þessi grein þarfnast hreingerningar svo hún hæfi betur sem grein hér á Wikipediu. |
Húnar voru evrasískir hirðingjar sem gerðu með sér ýmis bandalög og réðust inn í Suðaustur-Evrópu um 370 e.Kr. Þeir rændu og rupluðu þar sem þeim sýndist og gerðu bandalög við ýmsar germanskar þjóðir sem voru óvinir Rómaveldis (Austgotar, Vandalar og Langbarðar). Frægastur Húna er Atli Húnakonungur sem sameinaði alla Húna og var síðasti og voldugasti konungur Húnaveldisins. Fall Húnaveldis markaðist við fyrsta ósigur Atla í bardaga við Katalánsvelli árið 451 þar sem Atli mætti rómverska herstjóranum Flaviusi Aëtiusi, Vestgotum og Búrgundum. Tveim árum síðar lést Atli og óljóst var hver af hans óteljandi sonum ætti að taka við veldinu. Á meðan rifist var um hver yrði næsti konungur Húnaveldis nýttu óvinsamlegar germanskar þjóðir tækifærið og risu gegn Húnum. Þar með liðaðist veldi þeirra í sundur og var úr sögunni.
Húnar
[breyta | breyta frumkóða]Þeir voru upprunalega hirðingjar frá miðhluta Asíu. Þeir komu frá rússnesku steppunum og héldu inní Austur-Evrópu 400-410 e.kr. Fréttir um landvinninga Húnanna breiddust útum Evrópu eins og eldur í sinu og urðu til þess að margir germanskir ættbálkar sáu sig tilneydda til að hörfa inní Vestrómverska ríkið sem stóð þá á brauðfótum.
Húnar voru frábærir hestamenn og bjuggu yfir tveim uppfinningum sem gerðu þá nánast óstöðvandi: Nýrri gerð af boga sem var gerður úr við, dýrabeinum og lími. Þessi gerð boga varð til þess að hermenn áttu mun auðveldara með að miða af hestbaki. Fræg eru orð Gissurs Gotakonungs: „Eigi gera Húnar oss felmtraða né hornbogar yðrir.” Hin uppfinningin var ístaðið sem gerði þeim kleift að stjórna hestinum án handa.
Evrópubúar, sem höfðu vanist skipulögðum bardögum tveggja stórra fylkinga með fótgöngulið sem kjarna, vissu ekki hvaðan á sig stóð veðrið þegar Húnarnir birtust skyndilega, létu örvum rigna yfir þá og hurfu síðan jafnskjótt og þeir komu. Sumir vildu jafnvel meina að Húnarnir væru kentárar!
Eftir að hafa farið ránshendi kringum Konstantínópel og austurhluta Evrópu komu þeir sér fyrir á sléttum Ungverjalands. Þaðan gátu þeir skipulagt frekari herferðir á leifar Vestrómverska ríkisins.
Árið 434 komst til valda meðal Húnanna maður nokkur að nafni Atli. Þessi maður er þekktur sem einn mesti hershöfðingi og harðstjóri mannkynssögunnar. Hann vissi hversu auðveld bráð Rómverjar voru og árið 447 hélt hann inn á Balkanskagann, rændi og ruplaði borgir Býsans og fór ekki fyrr en að Keisarinn hafði lofað honum reglulegum skatti.
Árið 451 skipulagði Atli innrás inn í Norður–Frakkland þar sem herir hans fóru með ránshendi. Hann mætti sameinuðum her Rómverja og Vestgota við Katalánsvelli og var það hans fyrsti ósigur. Ári seinna hafði hann komið upp nýjum her og réðst núna á Ítalíuskagann og stoppaði ekki fyrr en við borgahlið Rómar, þar stöðvaðist her hans, aðframkominn af plágum og hungri, og átti Atli fund við páfann. Páfinn virðist hafa haft mikil áhrif á hann því hann snéri frá Ítalíu eftir þennan fund. Árið 453 dó Atli á eigin brúðkaupsnótt og tveimur árum eftir það voru Húnar endanlega sigraðir.
