Fjallaljón
| Fjallaljón | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Vísindaleg flokkun | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Einkennistegund | ||||||||||||||
| Felis concolor Linnaeus, 1771 | ||||||||||||||
_range.png) Útbreiðslusvæði fjallaljóns
| ||||||||||||||
| Tegundir | ||||||||||||||
|
Puma concolor | ||||||||||||||
| Samheiti | ||||||||||||||
|
Herpailurus Severtzow, 1858 |
Fjallaljón (fræðiheiti: Puma concolor) er kattardýr af undirættinni Felinae sem eru smákettir og er eina tegundin innan puma-ættkvíslarinnar. Þó að ljónið teljist til smákatta er það frekar stórt.
Fjallaljón lifa í Norður- og Suður-Ameríku. Fjallaljónið er það spendýr sem hefur mesta útbreiðslu á meginlandi Ameríku, eða frá Eldlandi sem er syðst í Suður-Ameríku allt norður til suðurhluta Alaska í Norður-Ameríku.
Fjallaljón hafa aðlagast mjög ólíkum búsvæðum og má þar nefna hálfeyðimerkur, barrskóga, gresjur, kjarrlendi, staktrjáasléttur, regnskóga og fjalllendi.
Stærð
[breyta | breyta frumkóða]Karldýrin eru að meðaltali 36 til 120 kílógrömm að þyngd en kvendýrin eru að meðaltali 29 til 64 kílógrömm.
Litur
[breyta | breyta frumkóða]Litur fjallaljónsins er breytilegur, frá gulbrúnum yfir í grábrúnan.
Heildarstofnstærð fjallaljóna er ekki með öllu þekkt vegna þess að nákvæmar stofnstærðmælingar liggja ekki fyrir frá stórum svæðum í suðurhluta útbreiðslusvæðis þeirra. Eins og oft vill verða hefur sambúð fjallaljóna og manna verið dýrunum í óhag.
Í skrifum frá árinu 1959 var sagt að fjallaljónin eða panþerar eins og þau voru kölluð væru til mikilla vandræða fyrir búfénað og upp úr því voru skipulagðar víðamiklar útrýmingarherferðir gegn þeim og öðrum stórum rándýrum. Þeim var útrýmt af stórum svæðum og fækkað verulega annars staðar. Eins og langflestar aðrar kattategundir helga högnar fjallaljóna sér óðul sem innihalda óðul nokkurra kvendýra og fara dýrin reglulega um óðulin og míga utan í tré og eru þá að merkja óðalsmörkin
Æxlun og kettlingar
[breyta | breyta frumkóða]Fjallaljónin eru að mestu einfarar, nema fullorðnu dýrin umbera hvert annað í fjóra til sex daga á æxlunartíma, einnig virðast bræður halda saman í nokkra mánuði eftir að þeir yfirgefa móðurina.
Pörunartími fjallaljóna fer eftir því á hvaða svæði þau eru, á nyrstu svæðunum er æxlunartíminn bundinn við desember til mars, en á regnskógasvæðunum er ekki neinn sérstakur æxlunartími.
Rannsóknir sýna að læðurnar gjóta að meðaltali á tveggja ára fresti og er gotstærðin allt frá einum upp í sex kettlinga. Meðgöngutíminn er á bilinu 82-96 dagar og eru kettlingarnir á spena í allt að 40-45 daga. Þeir fæðast blindir en opna augum 10-14 daga gamlir. Sex vikna bragða þeir fyrst á kjöti og yfirgefa móður sína yfirleitt um eins árs aldur en kvendýrin halda sig lengur hjá móðurinni. Rannsóknir hafa sýnt að fjallaljón verða yfirleitt ekki eldri en tólf ára.
Fæði
[breyta | breyta frumkóða]Fjallaljónin eru kjötætur eins og önnur kattardýr og er allt of löng upptalning að nefna öll þau dýr sem fjallaljón veiða sér til matar en spendýr eru algengust á matseðli þeirra. Einstöku sinnum éta þeir fugla og jafnvel snigla þegar hart er í ári.
Heimildir
[breyta | breyta frumkóða]- Jón Már Halldórsson. „Hvað getið þið sagt mér um fjallaljón?“. Vísindavefurinn 23.12.2005. http://visindavefur.is/?id=5509. (Skoðað 15.5.2013).
