Alfred Nobel

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Alfred Nobel
Fæddur21. október 1833(1833-10-21)
Dáinn10. desember 1896 (63 ára)
StörfEfnafræðingur, verkfræðingur, frumkvöðull og uppfinningamaður.

Alfred Nobel (21. október 1833 - 10. desember 1896) var sænskur efnafræðingur, verkfræðingur og uppfinningamaður. Hann uppgötvaði dínamít og var eigandi Bofors vopnaverksmiðjanna. Auðlegð hans var notuð til að stofna Nóbelsverðlaunin.[1][2]

Æviágrip[breyta | breyta frumkóða]

Hann lofaði frið en uppfinningar hans voru notaðar í stríðsskyni. Þessi tvíhyggja er grundvöllur skrifa hans um tilgang Nóbelsverðlaunanna „til sem mestum ávinningi fyrir mannkynið“ í erfðaskrá sinni. Alfred Nobel hafði mikinn áhuga á vísindum og listum og meðal allra vísindaverka var hann einnig höfundur nokkurra skáldskaparverka. Hann samdi ljóð bæði á sænsku og ensku. Hann átti líka bókasafn með tæplega 2.600 bindum sem dreift var á um 1.200 titla, sem flestir voru fagurbókmenntir.[3]

Alfred Nobel stofnaði um 30 fyrirtæki um allan heim.[4] Stundum átti Nobel einungis fjárhagslega hagsmuni í fyrirtæki en tók ekki virkan þátt í stjórnun.

Frá árinu 1901 hefur Nóbelssjóðurinn (Nobelstiftelsen) veitt Nóbelsverðlaunin árlega á dánarafmæli Nobels, 10. desember. Í lok 20. aldar öðlaðist þessi árlegi atburður frekari stöðu þar sem 10. desember var merktur sem Nóbelsdagur í sænskum almanökum og varð almennur fánadagur í Svíþjóð.

Frumefnið nóbelín (No) með atómnúmer 102 er nefnt eftir Alfred Nobel.[5]

Tilvísanir[breyta | breyta frumkóða]

  1. „Alfred Nobel“ (sænska). Nationalencyklopedin. Sótt 6. október 2022.
  2. „Alfred Nobel“ (enska). Encyclopædia Britannica. Sótt 6. október 2022.
  3. Erlandsson, Åke (2002). Alfred Nobels bibliotek : en bibliografi (sænska). Stockholm: Atlantis. bls. 9. ISBN 91-7486-630-3. OCLC 54826151.
  4. „Alfred Nobel“. web.archive.org. 26. maí 2013. Afritað af uppruna á 26. maí 2013. Sótt 13. maí 2022.
  5. „nobelium“ (sænska). Nationalencyklopedin. Sótt 6. október 2022.

Tenglar[breyta | breyta frumkóða]