Þæfing

Sýnishorn af þæfðu filti í mismunandi litum

Þæft yurt Kasaka

Þæfing skikkju fyrir fjárhirða Bakhtiari

Þæft filtverk frá Maymand í Kerman-héraði í Íran

Þæfing er aðferð til að búa til eða þétta textílefni, með því að núa, vinda og pressa náttúrulega þræði eða trefjar saman. Afurðin kallast jafnan filt og það er hægt að búa til úr náttúrulegum trefjum eins og ull eða skinni, eða úr tilbúnum trefjum eins og jarðolíugrunni akrýl eða akrýlónítríl eða fjölliðum unnum úr trjákvoðu. Blandaðar trefjar eru einnig algengar.

Filt hefur sérstaka eiginleika sem gera kleift að nota það í fjölbreyttum tilgangi. "Það er eldhindrandi og sjálfslökkvandi; það dempar titring og gleypir hljóð; og það getur geymt mikið magn af vökva án þess að verða blautt. . . "  : 10

Filt úr ull er talið vera elsta þekkta textílefni jarðar.

Þæfing á Íslandi

Vaðmál, ofið efni úr ull, var jafnan þæft fyrir notkun hvort sem um var að ræða gróft vaðmál í vinnuflíkur eða fínt vaðmál í spariföt. Vettlingar, sólar í vaðmálsskó og sjófatnaður var einnig þæft og vatnsþétt með ýmsum hætti.

Þæfing í sögulegu ljósi

Margir menningarheimar hafa þjóðsögur varðandi uppruna þæfingar og filtgerðar. Súmersk goðsögn fullyrðir að leyndarmál þæfingar hafi uppgötvast af Urnamman frá Lagash . Sagan af dýrðlingunum Saint Clement og Saint Christopher segir frá því að flóttamennirnir hafi troðið skó sína fulla af ull til að koma í veg fyrir nuddsár og blöðrur á flóttanum undan ofsóknum. Í lok ferðar þeirra hafði núningur og sviti breytt ullinni í þæfða filtsokka.

Upprunann er líklegast að finna í Mið-Asíu þar sem vísbendingar eru um þæfingu í Síberíu (Altaí-fjöllum) í Norður-Mongólíu og nýlega vísbendingar frá fyrstu öld e.Kr. í Mongólíu. Síberísk grafhýsi (7. til 2. öld f.Kr.) sýna víðtæka notkun filts í þeirri menningu, þar á meðal í fatnað, skartgripi, vegghengi og vönduð hnakkteppi.

Handverkfólk notaði sérgerða liti, ísaum, þæfingu og aðrar textílaðferðir til að skapa einstök filtlistaverk sem bera listfengi þess og hugmyndaauðgi vitni bæði í mynstri og myndum. Þæfðu verkin sýna bæði óhlutbundna hönnun og ímyndun sem og raunverulega atburði, dýr, menn og hluti.

Með tímanum urðu þessir listamenn þekktir fyrir verk sem sýndu falleg óhlutbundin mynstur sem sækja tilvíisanir í plöntur, dýr og önnur tákn  : 21

Frá Síberíu og Mongólíu dreifðist þæfing um svæði tyrknesk-mongólsku ættkvíslanna . Sauðfé- og úlfaldahjarðir voru megin auðæfi og lífsstíll þessara ættbálka, en báðar tegundirnar voru mikilvægar til að framleiða ullina sem þarf til að þæfa. Hirðingjar ferðast oft og búa á sléttum, fannst húsnæði (yurts, tjöld osfrv.), Einangrun, gólfefni og innveggir, svo og margar nauðsynjar heimilanna frá rúmfötum og klæðningum til fatnaðar. Hjá hirðingjaþjóðunum var svæði þar sem filtagerð var sérstaklega sýnileg í gripum fyrir dýr þeirra og til ferða. Felt kom oft fram í teppunum sem fóru undir hnakkana.

Þæfing er enn stunduð af hirðingjum (svo sem Mongólum og Túrkum ) í Mið-Asíu, þar sem teppi, tjöld og fatnaður eru reglulega þæfð. Sum þæfðu verkin eru hefðbundnir munir, svo sem klassísk yurt (Gers) tjöld, meðan aðrir eru hannaðir fyrir ferðamannamarkaðinn, svo sem skreyttir inniskór. Í hinum vestræna heimi er filt víða notað sem miðill til tjáningar bæði í textíllist og samtímalist og hönnun, þar sem það hefur þýðingu sem vistfræðilegt textíl- og byggingarefni.