Tonkabaunir
| Tonkabaunir | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Tonkabaunir
| ||||||||||||||||
| Vísindaleg flokkun | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Tvínefni | ||||||||||||||||
| Dipteryx odorata (Aubl.) Willd. | ||||||||||||||||
| Samheiti | ||||||||||||||||
|
Coumarouna odorata Aubl. |
Tonkabaunir (fræðiheiti: Dipteryx odorata) eru fræ af tré sem kallað er kumaru og upprunnið er í Suður-Ameríku. Kumaru er einnig kallað brasilískt tekk og er vinsæll harðviður í gólfefni vegna litabrigða og hversu harður viðurinn er. Tonkabaunir eru svartar og krumpaðar að utan en brúnar og sléttar að innan. Ilmur þeirra minnir á vanillu, möndlur, kanil og nellikur.
Tréð verður 25-30 m hátt og trábolurinn um einn metra í þvermál. Börkur kumaru trésins er grár og sléttur en viðurinn rauður. Laufblöðin eru leðurkennd, glansandi og dökkgræn. Blómin eru bleik og þroskar hvert einn ávöxt sem í er eitt fræ. Tonkafræin innihalda efnið coumarin en það efni veldur því að fræin ilma. Efnið coumarin er notað í ilmvatnsgerð. Það er beiskt á bragðið og getur í stórum skömmtum valdið innvortis blæðingum og lifrarskemmdum og lamað hjartað. Talið er að kumaru tré geti orðið yfir 1000 ára gömul.
Tonkabaunir eru notað í stað vanillu, sem ilmefni og var blandaðar í tóbak en það er núna sums staðar bannað. Tonkabaunir eru notaðar í franskri matargerðarlist, sérstaklega í ábætisréttum og seyðum en og í ilmvötn. Aðalframleiðslulönd eru Nígería og Venesúela.
Tenglar
[breyta | breyta frumkóða]
