Túrmerik
| Kúrkúma | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Kúrkúma er Indversk kryddplanta
| ||||||||||||||||
| Vísindaleg flokkun | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Tvínefni | ||||||||||||||||
| Curcuma longa Linnaeus |
Kúrkúma, túrmerik eða gullinrót er planta af engifersætt sem vex á Indlandi og víðar. Kúrkúma er austurlenskt krydd með sterkum gulum lit. Kúrkúma eða gurkemeje er í raun jarðstöngul plöntu ( Curcumea longa). Hún er beisk á bragðið; líkist engiferplöntu en er með lengri blöðum; rótarstilkar þeirra eru notaðir og unnið er úr þeim litarduft sem er notað í karrí og fleiri kryddblöndur, til dæmis í paprikuduft til að gefa lit. Kryddið, sem hefur verið ræktað í a.m.k tvö þúsund ár í Asíu, er þurrkað og malað og notað í karríblöndur og marga indverska og norður-afríska rétti og gefur þeim sterkan lit. Hins vegar þarf að gæta að það bletti ekki fatnað.
Stundum er túrmerik, sem er eitthvert ódýrasta krydd í heimi, notað í staðinn fyrir saffran, sem er hið dýrasta, enda er ilmurinn svipaður, en bragðið er allt annað og í mörgum tilvikum er alls ekki hægt að nota túrmerik, einkum þar sem bragðið á að vera milt og fíngert. Túrmerik er nær alltaf selt sem duft, enda erfitt að mala það heima. Það geymist ekki sérlega vel malað , þ.e ekki hvað bragðgæði varðar, en litunareiginleikunum heldur það mjög vel; hins vegar er lítil hætta á að það sé svikið þar sem það er svo ódýrt. Kryddið er ekki aðeins notað í mat, heldur einnig til að lita vefnað, þótt tilbúin litarefni hafi að mestu komið í stað þess á síðari árum. Túrmerik og þar með einnig karrí er mjög viðkvæmt fyrir sólarljósi og því ætti að geyma það á dimmum stað.
Heimildir
[breyta | breyta frumkóða]- Dóra Hafsteinsdóttir. 2002. Matarorð Geymt 16 desember 2007 í Wayback Machine úr jurtaríkinu. Rafræn útgáfa. Orðabanki Geymt 16 febrúar 2008 í Wayback Machine Íslenskrar málstöðvar. Íslensk málstöð, Reykjavík.
- Nanna Rögnvaldardóttir.2002. Matarást. Reykjavík, Iðunn. Bls 594
