Hættir sagna
Sagnir hafa svokallaða hætti eftir því hvernig eitthvað er látið í ljós. Hættirnir sýna afstöðu málnotanda til þess sem stendur í setningunni, svo sem vissu og óvissu, möguleika, skipun, ósk.
Tegundir hátta
[breyta | breyta frumkóða]Framsöguháttur
[breyta | breyta frumkóða]Framsöguhátturinn er sjálfgefni hátturinn og finnst í öllum tungumálum. Hann er notaður til að segja frá staðreyndum. Allt sem heyrir ekki undir annan hátt heyrir undir framsöguhátt.
Viðtengingarháttur
[breyta | breyta frumkóða]Notkun viðtengingarháttarins er misjafn eftir málum. Hann er oft notaður í aukasetningum til að tjá óvissu, óskir, skipanir eða möguleika. Viðtengingarháttur er víða notaður í aukasetningum í íslensku:
- Jón sagði að Þóra væri kærastan sín.
- Ég held að Sara komi á morgun.
Fyrri setningin er dæmi um óbeina ræðu en í íslensku er viðtengingarhátturinn skyldubundinn í óbeinni ræðu. Síðari setningin er dæmi um notkun viðtengingarháttar til að tjá óvissu (viðtengingarhátturinn er mjög oft notaður með svona fullyrðingarsögnum eins og halda, hugsa, fullyrða, o.s.frv.).
Boðháttur
[breyta | breyta frumkóða]Boðhátturinn er notaður til að gefa skipun. Undir mörgum kringumstæðum hljómar boðhátturinn ókurteis og því er hann notaður varlega. Í mörgum tungumálum er boðhátturinn myndaðir úr stofni sagnar, en í öðrum er sérstök boðháttarmynd. Í sumum málum er boðháttur til í fleiri persónum en annarri. Í íslensku er hann myndaður úr stofni sagnarinnar og viðskeyti sem er afleitt af persónufornöfn:
- Taktu bókina! (tak- + þú)
- Farið frá mér! (far- + (þ)ið)
