„Móðuharðindin“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við

Innfellt

Útgáfa síðunnar 5. apríl 2017 kl. 10:43

Móðuharðindin voru hörmungar eða áhrif náttúruhamfara sem urðu á Íslandi í Skaftáreldum 1783 – 1785. Móða eða eiturgufa lagðist á jörðina, gras sviðnaði og búfénaður féll. Talið er að um 75% búfjár hafi þá fallið og fimmti hver maður eða um 10.000 Íslendinga hafi dáið. Móðuharðindin hófust með eldgosi 8. júní 1783 í Lakagígum en þeir urðu til í einhverju mesta hraungosi á jörðunni á sögulegum tímum. Samtímalýsing eldsumbrotanna og áhrifa þeirra í nærliggjandi sveitum eru í Eldriti séra Jóns Steingrímssonar, síðar nefndur eldklerkur, sem hann lauk við að skrifa árið 1788.

Veðurfar breyttist á meðan á hörmungunum stóð. Gosið var svo kröftugt að brennisteinsoxíð náði upp í heiðhvolf og hiti lækkaði. Einnig minnkaði inngeislun sólar til jarðar vegna ösku. Áhrifa gossins gætti víða um heim. Hugsanlega má rekja uppskerubrest sem varð víða í Evrópu sumarið 1783 til gossins en slæmt sumar og kuldavetur í kjölfarið juku vandræði Frakka í aðdraganda frönsku byltingarinnar.

Heimildir

Skaftáreldar 1783
Nýjar upplýsingar um afleiðingar Móðuharðindanna 1783 á veðurfar (Einar Sveinbjörnsson)
Lakagígar
Hraunið æðir yfir sveitirnar, sérblað með Morgunblaðinu 10. júlí 1983 vegna 200 ára afmæli eldgosanna
Tvö merkisafmæli, 1. október 1984 Náttúrufræðingurinn
„Kom á óvart hversu víötækar hörmungarnar voru", 15. júní 1983. Þjóðviljinn

Þessi jarðfræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.

@@ Lína 1: / Lína 1: @@
 '''Móðuharðindin''' voru hörmungar eða áhrif náttúruhamfara sem urðu á [[Ísland]]i í [[Skaftáreldar|Skaftáreldum]] [[1783]] – [[1785]]. Móða eða eiturgufa lagðist á jörðina, [[gras]] sviðnaði og [[búfé]]naður féll. Talið er að um 75% búfjár hafi þá fallið og fimmti hver maður eða um 10.000 Íslendinga hafi dáið. Móðuharðindin hófust með [[eldgos]]i [[8. júní]] [[1783]] í [[Lakagígar|Lakagígum]] en þeir urðu til í einhverju mesta [[hraungos]]i á jörðunni á [[sögulegur tími|sögulegum tímum]]. Samtímalýsing eldsumbrotanna og áhrifa þeirra í nærliggjandi sveitum eru í [[Eldrit]]i séra [[Jón Steingrímsson|Jóns Steingrímssonar]], síðar nefndur ''eldklerkur'', sem hann lauk við að skrifa árið [[1788]].
-[[Loftslag|Veðurfar]] breyttist á meðan á hörmungunum stóð, gosið var svo kröftugt að [[brennisteinsoxíð]] náði upp í [[heiðhvolf]] og [[hiti]] lækkaði. Áhrifa gossins gætti víða um heim. Hugsanlega má rekja uppskerubrest sem varð víða í Evrópu sumarið 1783 til gossins en slæmt sumar og kuldavetur í kjölfarið juku vandræði Frakka í aðdraganda [[Franska byltingin|frönsku byltingarinnar]].
+[[Loftslag|Veðurfar]] breyttist á meðan á hörmungunum stóð. Gosið var svo kröftugt að [[brennisteinsoxíð]] náði upp í [[heiðhvolf]] og [[hiti]] lækkaði. Einnig minnkaði inngeislun sólar til jarðar vegna ösku. Áhrifa gossins gætti víða um heim. Hugsanlega má rekja uppskerubrest sem varð víða í Evrópu sumarið 1783 til gossins en slæmt sumar og kuldavetur í kjölfarið juku vandræði Frakka í aðdraganda [[Franska byltingin|frönsku byltingarinnar]].
 == Heimildir ==