„Ljóshraði“: Munur á milli breytinga
m r2.7.2+) (Vélmenni: Færi lb:Liichtgeschwënnegkeet yfir í lb:Liichtvitesse |
|||
Lína 25: | Lína 25: | ||
[[Flokkur:Eðlisfræði]] |
[[Flokkur:Eðlisfræði]] |
||
[[Flokkur:Hraðamælieiningar]] |
[[Flokkur:Hraðamælieiningar]] |
||
[[als:Lichtgeschwindigkeit]] |
|||
[[am:የብርሃን ፍጥነት]] |
|||
[[an:Velocidat d'a luz]] |
|||
[[ar:سرعة الضوء]] |
|||
[[arz:سرعة النور]] |
|||
[[as:পোহৰৰ বেগ]] |
|||
[[ast:Velocidá de la lluz]] |
|||
[[az:İşıq sürəti]] |
|||
[[be:Хуткасць святла]] |
|||
[[be-x-old:Хуткасьць сьвятла]] |
|||
[[bg:Скорост на светлината]] |
|||
[[bn:আলোর দ্রুতি]] |
|||
[[br:Tizh ar gouloù]] |
|||
[[bs:Brzina svjetlosti]] |
|||
[[ca:Velocitat de la llum]] |
|||
[[ckb:خێرایی ڕووناکی]] |
|||
[[cs:Rychlost světla]] |
|||
[[cy:Cyflymder golau]] |
|||
[[da:Lysets hastighed]] |
|||
[[de:Lichtgeschwindigkeit]] |
|||
[[el:Ταχύτητα του φωτός]] |
|||
[[en:Speed of light]] |
|||
[[eo:Lumrapido]] |
|||
[[es:Velocidad de la luz]] |
|||
[[et:Valguse kiirus]] |
|||
[[eu:Argiaren abiadura]] |
|||
[[ext:Velociá de la lus]] |
|||
[[fa:سرعت نور]] |
|||
[[fi:Valonnopeus]] |
|||
[[fr:Vitesse de la lumière]] |
|||
[[frr:Faard faan't laacht]] |
|||
[[fur:Velocitât de lûs]] |
|||
[[ga:Luas an tsolais]] |
|||
[[gl:Velocidade da luz]] |
|||
[[he:מהירות האור]] |
|||
[[hi:प्रकाश का वेग]] |
|||
[[hr:Brzina svjetlosti]] |
|||
[[hu:Fénysebesség]] |
|||
[[ia:Rapiditate de lumine]] |
|||
[[id:Laju cahaya]] |
|||
[[it:Velocità della luce]] |
|||
[[ja:光速]] |
|||
[[jbo:nilsutra lo gusni]] |
|||
[[ka:სინათლის სიჩქარე]] |
|||
[[kk:Жарық жылдамдығы]] |
|||
[[km:ល្បឿនពន្លឺ]] |
|||
[[ko:빛의 속력]] |
|||
[[la:Celeritas lucis]] |
|||
[[lb:Liichtvitesse]] |
|||
[[lt:Šviesos greitis]] |
|||
[[lv:Gaismas ātrums]] |
|||
[[mk:Брзина на светлината]] |
|||
[[ml:പ്രകാശവേഗം]] |
|||
[[mn:Гэрлийн хурд]] |
|||
[[ms:Kelajuan cahaya]] |
|||
[[nl:Lichtsnelheid]] |
|||
[[nn:Ljosfarten]] |
|||
[[no:Lysets hastighet]] |
|||
[[oc:Velocitat de la lutz]] |
|||
[[pl:Prędkość światła]] |
|||
[[pnb:چانن دی دوڑ]] |
|||
[[pt:Velocidade da luz]] |
|||
[[ro:Viteza luminii]] |
|||
[[ru:Скорость света]] |
|||
[[rue:Швыдкость світла]] |
|||
[[sco:Speed o licht]] |
|||
[[sh:Brzina svjetlosti]] |
|||
[[simple:Speed of light]] |
|||
[[sk:Rýchlosť svetla]] |
|||
[[sl:Hitrost svetlobe]] |
|||
[[sq:Shpejtësia e dritës]] |
|||
[[sr:Брзина светлости]] |
|||
[[stq:Luchtgauegaid]] |
|||
[[su:Laju cahaya]] |
|||
[[sv:Ljusets hastighet]] |
|||
[[sw:Kasi ya nuru]] |
|||
[[ta:ஒளியின் வேகம்]] |
|||
[[th:อัตราเร็วของแสง]] |
|||
[[tr:Işık hızı]] |
|||
[[tt:Яктылык тизлеге]] |
|||
[[uk:Швидкість світла]] |
|||
[[ur:روشنی کی رفتار]] |
|||
[[uz:Yorugʻlik tezligi]] |
|||
[[vi:Tốc độ ánh sáng]] |
|||
[[war:Kalaksi han lamrag]] |
|||
[[yi:גיך פון ליכט]] |
|||
[[zh:光速]] |
|||
[[zh-classical:光速]] |
|||
[[zh-min-nan:Kng-sok]] |
|||
[[zh-yue:光速]] |
Útgáfa síðunnar 6. mars 2013 kl. 23:38
Ljóshraði í lofttæmi er nákvæmlega 299.792.458 metrar á sekúndu sem er tæplega 1.080.000.000 km/klst. Til viðmiðunar er þægilegt að hugsa til þess að ljósið er u.þ.b. 133 millisekúndur að ferðast hringinn í kringum jörðina, rúmlega 1,5 sekúndur að fara fram og til baka á milli jarðar og tungls og um 8 mínútur að ferðast frá Sólu til Jarðar. Hraði þessi er skilgreining, en ekki mæling, þar sem að lengd metrans er reiknuð út frá hraða ljóssins, en ekki öfugt. Ljóshraðinn á sitt eigið tákn í eðlisfræðinni sem er .
Yfirlit
Allar rafsegulbylgjur, þar á meðal ljós, ferðast með föstum hraða í tómarúmi - svokölluðum ljóshraða en hann breytist ef bylgjan ferðast um efni. Þetta er náttúrulegur fasti táknaður með (frá Latínu „celeritas“ sem þýðir hraði). Allar mælingar á hraða ljóssins í lofttæmi munu gefa sama gildið, sama í hvaða viðmiðunarramma (hnitakerfi) viðkomandi er eða á hvaða hraða hann er. Ef upplýsingar gætu ferðast hraðar en í einum viðmiðunarramma þá væri orsakalögmálið brotið, þar sem einn viðmiðunarrammi gæti fengið upplýsingarnar áður en þær hefðu verið sendar af stað. Slíkt brot á orsakalögmálinu hefur aldrei verið mælt.
Skv. núverandi skilgreiningu (síðan 1983) er ljóshraðinn
- = 299.792.458 metrar á sekúndu.
Þetta er u.þ.b. 3 × 108 metrar á sekúndu, eða um 30 sentimetrar á nanósekúndu. Gildi skilgreinir rafsvörunarstuðul () og segulsvörunarstuðul lofttæmis () í SI kerfinu sem
- .
Þessir fastar koma fram í jöfnum Maxwells sem lýsa rafsegulfræði.
Skilgreining á metranum
Þar sem ljóshraðinn í tómarúmi er fasti er þægilegt að skilgreina lengd út frá því hversu langt rafsegulbylgja ferðast í tómarúmi á ákveðnu tímabili. Árið 1983 var metrinn endurskilgreindur sem sú vegalengd sem ljósið fer á einni sekúndu deilt með 299.792.458 eða . Þessi skilgreining er háð því að ljóshraði mælist sá sami í öllum viðmiðunarrömmum. Þess má geta að oft eru stjarnfræðilegar lengdir mældar í ljósárum, en ljósár er sú vegalengd, sem ljósið fer á einu ári í tómarúmi. Það eru því sem næst 9,46 1015 m.