Jón frá Pálmholti

Jón frá Pálmholti (fæddur Kjartansson 25. maí 1930 í Pálmholti, Arnarneshreppi, í Eyjafirði, dáinn á heimili sínu 13. desember 2004) var rithöfundur og þekktur baráttumaður fyrir bættum hag efnalítils fólks. Eftir hann liggja fjölmörg ritverk, ljóðabækur, skáldsögur, ævisögur, þýðingar, auk fjölda blaða- og tímaritagreina.

Ferill

Jón Kjartansson fæddist 25. maí árið 1930 í Pálmholti, Arnarneshreppi, í Eyjafirði. Hann var sonur hjónanna Kjartans Ólafssonar bónda og Þuríðar Jónsdóttur húsmóður. Jón lauk gagnfræðaprófi frá héraðsskólanum á Laugum 1954, stundaði nám við Kennaraskóla Íslands 1955-1957 og stundaði einnig nám í Námsflokkum Reykjavíkur og Félagsmálaskóla alþýðu.

Jón var barnakennari á árunum 1955-1957. Samhliða ritstörfum vann hann ýmis störf á árunum 1957-1979, m.a. gullsmíði, steinsmíði hjá Steinsmiðju Sigurðar Helgasonar. Hann var starfmaður Félagsmálastofnunar Reykjavíkurborgar 1979-1989.

Jón átti frumkvæði að stofnun Leigjendasamtakanna árið 1978 og var formaður þeirra á árunum 1978-1985 og 1989-2001. Hann var aðaldriffjöður þeirra samtaka og mjög þekktur fyrir skrif sín í þágu þeirra. Hann vann kauplaust fullt starf hjá samtökunum um árabil.

Jón var einn stofnfélögum Rithöfundasambands Íslands og sat hann þar í stjórn 1962-1963 og 1971-1973.

Árið 1972 var Jón einn stofnenda Ásatrúnarfélagsins og sat hann í stjórn félagsins á árunum 1979-1988.

Eftir Jón liggur fjöldi blaðagreina enda talinn á sínum tíma einn ötulasti og einlægasti málsvari láglaunafólks á Íslandi.

Jón giftist Ingibjörgu Gunnþórsdóttur en þau skildu. Þau eignuðust tvö börn en auk þess eignaðist Jón eitt barn með Steinunni Ósk Magnúsdóttur.

Ljóðabækur

Helstu ljóðabækur Jóns frá Pálmholti eru:

Ókomnir dagar. Ljóð. 1958
Hendur borgarinnar eru kaldar. Ljóð. 1961
Blómin við gangstíginn. Ljóð. 1967.
Undir hamrinum. Ljóð. 1973.
Vindurinn hvílist aldrei. Ljóð. 1978.
Þak yfir engið. Ljóð. 1980.
Heimsmyndir. Ljóð. 1982.
Lífsgrundvöllur. Ljóð. 1983.
Teigahverfin. Pólitísk nútímaljóð. 1987.
Brosið í augum fuglanna. (Valin ljóð 1989-1992). 1992.
Hin eilífa nútíð. Ljóð. 1994.
Söngvar um lífið. (valin ljóð frá 1958-1988). 1995.
Og þögnin getur sungið. Ljóð. 2000.
Söngur í mannhafinu. Ljóð. 2004.

Önnur rit hans eru:

Orgelsmiðjan, skáldsaga, 1965.
Tilgangur lífsins- Safn 12 smásagna, 1968.
Vísur Æva Tobba, 1972.
Ferðin til sædýrasafnsins, barnabók 1979.
Ljóð og tár, þýðingar á ljóðum kúrdíska skáldsins Goran, 1991.

Nokkur ljóð eftir Jón frá Pálmholti birt í dagblöðum og tímaritum

„Verkfallssálmur“, Þjóðviljinn, 97. tbl., bls. 9, 1. maí 1955.
„Íslensk vorljóð“, Frjáls þjóð: 20. tbl., bls. 6, 20. maí 1955.
„Fyrr og nú í Stapafelli“, Frjáls þjóð: 50. tbl., bls. 7, 20. desember 1955.
„Á fullveldisdaginn 1954“, Frjáls þjóð: 31. tbl., bls. 5, 7. júlí 1956.
„Tvö kvæði“, Frjáls þjóð, jólablað, bls. 3, 1957.
„Rukkarinn mikli“, Frjáls þjóð, bls. 15, jólablað 1957.
„Nóttin nær ekki að gráta“, Þjóðviljinn, 289 tbl. bls. 5, 18. desember 1958.
„Lífskjörin og frelsið", Þjóðviljinn, 98 tbl. bls. 7, 1. maí 1960.
„Ágúst Haraldsson verkamaður, Hjalteyri - minning", Dagur, 10 tbl. bls. 5, 1. mars 1961.
„Við spyrjum hvert annað", Þjóðviljinn, 181 tbl. bls. 10, 15. ágúst 1962.
„Júníljóð", Þjóðviljinn, 141 tbl. bls. 2, 28. júní 1962.
„Undir norðurveggjunum“, Neisti: 1. tbl., bls. 9, 1. október 1963.
„Á öld kjarnorkunnar“, Neisti: 1. tbl., bls. 9, 1. október 1963.
„Samtíð“, Þjóðviljinn: 97. tbl., bls. 6, 1. maí 1963.
„Ást“, Verkamaðurinn: 36. tbl., bls. 5, 11. október 1963.
„Undir útvegsbankanum (úr samnefdum ljóðaflokki)“, Þjóðviljinn: 133. tbl., bls. 5, 17. júní 1964.
„Eitt er það ljóð“ (Ort til Jónasar Svafár), Þjóðviljinn: 22. tbl., bls. 254, 10. mars 1965.
„LÖNGUN“, Þjóðviljinn- fylgirit Sunnudagur: 2. tbl., bls. 16, 17. janúar 1965.
„Glasgow“, Neisti: 2. tbl., bls. 41, 1. júní 1968.

Heimildir

Fréttablaðið, „Jón frá Pálmholti“ (Jón sagður „einn ötulasti og einlægasti málsvari láglaunafólks á Íslandi“), 344 tölublað, bls. 26, 16. desember 2004.