Hvarfbaugur syðri
Hvarfbaugur syðri, sem einnig er nefndur Steingeitarbaugur, er syðsta breiddargráða jarðar þar sem sólin getur verið beint yfir.
Þetta gerist á vetrarsólstöðum, þegar suðurhvel jarðar hallar að sólu að hámarki og sólargangurinn er lengstur. Það nær einnig 90 gráðum undir sjóndeildarhringinn á miðnætti sólar á sumarsólstöðum, þegar sólargangurinn er stystur.
Þegar sólin er hæst á lofti á jafndægri á hausti og vori stendur sólin í hvirfilpunkti á miðbaug. Þá er hún á miðjum himni og skín beint ofan á hvirfilinn þannig að hvergi er skugga að sjá. Vegna halla jarðmöndulsins um 23,5° er sól í hvirfilpunkti á mismunandi um breiddargráðum eftir því hvenær ársins er.
Jafngildi hvarfbaugs syðri á norðuhveli er hvarfbaugur nyrðri (Krabbabaugur).
Breiddargráða er hornrétt mæling á staðsetningu þannig að hornið er 0° við miðbaug, en 90° við heimskautin. Aðrar mikilvægar breiddargráður eru hvarfbaugur nyrðri (einnig nefndur krabbabaugur; sólin í hvirfilpunkti á hádegi, breiddargráða 23°27′ norður) og hvarfbaugur syðri (einnig kallaður steingeitarbaugur; sólin í hvirfilpunkti á hádegi, breiddargráða 23°27′ suður); norðurheimskautsbaugur (66°33′ norður), og suðurheimskautsbaugur (66°33′ suður).
Eingöngu á breiddargráðum á milli hvarfbauganna getur sólin náð hæsta punkti á himni. Eingöngu innan heimskautsbauganna (breiddargráður stærri en 66°33′ til norðurs eða suðurs) er miðnætursól sjáanleg.
Hvarfbaugur syðri er einn af fimm helstu breiddargráðum sem eru merktir á kortum af jörðinni. Breidd hennar er eins og er 23°26′10,9″ (eða 23,43636°) sunnan miðbaugs, en hún færist mjög smám saman norður á bóginn.
|
Heimildir[breyta | breyta frumkóða]
- Fyrirmynd greinarinnar var „Tropic of Capricorn“ á ensku útgáfu Wikipedia. Sótt 27. júlí 2022.
- Sævar Helgi Bragason (2010). Árstíðir. Stjörnufræðivefurinn. http://www.stjornuskodun.is/solkerfid-large/jordin/arstidir Geymt 2022-07-27 í Wayback Machine (sótt: 26. júlí 2022).