Hjálp:Alþjóðlega hljóðstafrófið

Þessi listi sýnir algengustu merkin í alþjóðlega hljóðstafrófinu.

Stafir notaðir til að lýsa framburði í íslensku[breyta | breyta frumkóða]

Samhljóð
IPA merki	Dæmi
c	gys
cʰ	kær
ç	hjá
ð	verða
f	dýpka, fló
h	hús
ʰ	þakka, tappi, stutt
j	jú, lagi, éta
k	göng
kʰ	hver, krakki
l	líf
l̥	stelpa, sæll
m	miði
m̥	lampi
n	níu
n̥	hnífur
ɲ	lengi
ɲ̊	banki [ˈpauɲ̥cɪ]
ŋ	ungs
ŋ̊	þungt
θ	það
p	böl, nafni
pʰ	páfi
r	rós
r̥	hreinn
s	saga
t	dagur, galli, seinna
tʰ	tvær
v	afi, verk
x	sjúkt, sagt
ɣ	lög
ʔ	(raddbandalokhljóð, kemur t.d. fram sem stopp þegar fólk ber „Bjarni“ fram sem „Bja (stopp) ni“)

Sérhljóð
IPA merki	Dæmi
Einhljóð
[a]	karl
[aː]	raka
[ɛ]	kenna
[ɛː]	nema
[i]	fínt, sýndi
[iː]	líf, hlýt
[ɪ]	yrði
[ɪː]	yfir, vita
[ɔ]	loft [lɔft]
[ɔː]	von [vɔːn]
[œ]	dökk [tœʰk]
[œː]	öl [œːl]
[u]	ungur
[uː]	núna [ˈnuːna]
[ʏ]	upp [ʏʰp]
[ʏː]	kul [kʰʏːl]
Tvíhljóð
[ai]	ætla
[aiː]	æfing
[au]	sjálfur
[auː]	páfi
[ei]	engi
[eiː]	heim
[ou]	hóll
[ouː]	kólna
[œi]	laust
[œiː]	auga

Önnur merki
Merki	Útskýring
ˈ	Áhersla (staðsett á undan stafnum), langur [ˈlauŋkʏr̥]
ː	langt sérhljóð,^[1] tvöfalt samhljóð

Stafir notaðir í öðrum tungumálum[breyta | breyta frumkóða]

Merki	Dæmi	Lýsing
^ upp A
[ a ] ⁽ⁱ⁾	Spænska casa, Franska patte, Þýska Mann	Fyrir marga er það fyrsti hluti ow hljóðsins í orðinu cow. Finnst í sumum enskum mállískum í cat eða father.
[ aː ] ⁽ⁱ⁾	Þýska chenAa, Franska gare	Langt [a].
[ ɐ ]	RP cut, Þýska Kaiserslautern	(Í ensku er [ɐ] venjulega skrifað sem "[ʌ]".)
[ ɑ ] ⁽ⁱ⁾	Finnska Linna, Hollenska bad
[ ɑː ] ⁽ⁱ⁾	RP father, Franska pâte	Langt [ɑ].
[ ɑ̃ ]	Franska Caen, sans, temps	Nefmælt [ɑ].
[ ɒ ] ⁽ⁱ⁾	RP cot	Eins og [ɑ], en með varirnar örlítið hringlaga.
[ ʌ ] ⁽ⁱ⁾		Like [ɔ], but without the lips being rounded. (When "[ʌ]" is used for English, it may really be [ɐ] eða [ɜ].)
[ æ ] ⁽ⁱ⁾	RP cat
^ upp B
[ b ] ⁽ⁱ⁾	Enska babble
[ ɓ ] ⁽ⁱ⁾	Svahílí bwana	Eins og [b] þegar það er sagt á meðan kyngt er.
[ ʙ ] ⁽ⁱ⁾		Eins og brrr hljóðið sem sagt er þegar mönnum er kalt.
[ β ] ⁽ⁱ⁾	Spænska la Bamba	Eins og [b], en þannig að varirnar snertist ekki alveg.
^ upp C
[ c ] ⁽ⁱ⁾	Tyrkneska kebap "kebab", Czech stín "shadow"	Frekar eins og tune (RP) eða cute í ensku. Stundum notað fyrir [tʃ] í tungumálum eins og hindí.
[ ç ] ⁽ⁱ⁾	Þýska Ich	Meira líkt y en [x]. Sumir enskumælandi hafa svipað hljóð í orðinu huge. Til þess að framkvæma þetta hljóð, reyndu að hvísla hátt orðið "ye" í "Hear ye!".
[ ɕ ] ⁽ⁱ⁾	Mandarin Xi'an	Líkara y en [ʃ]; líkt enska orðinu she að einhverju leiti.
[ ɔ ] ⁽ⁱ⁾	sjá undir O
^ upp D
[ d ] ⁽ⁱ⁾	Enska did
[ ɗ ] ⁽ⁱ⁾	Svahílí Dodoma	Eins og [d] þegar það er sagt á meðan kyngt er.
[ ɖ ] ⁽ⁱ⁾	English "harder"	Eins og [d] með tunguna upprúllaða eða dregna til baka.
[ ð ] ⁽ⁱ⁾	Enska the, bathe
[ dz ] ⁽ⁱ⁾¹	Enska adze, Ítalska zero
[ dʒ ] ⁽ⁱ⁾¹	Enska judge
[ dʑ ] ¹	Pólska niedźwiedź "bear"	Eins og [dʒ], en með meira y-hljóði.
[ dʐ ] ¹	Pólska dżem "jam"	Eins og [dʒ] með tunguna upprúllaða eða dregna til baka.
^ upp E
[ e ] ⁽ⁱ⁾	Spænska fe; Franska clé
[ eː ] ⁽ⁱ⁾	Þýska Klee	Langt [e]. Svipað ensku hey, áður en y er borið fram.
[ ə ] ⁽ⁱ⁾	Enska above, Hindí ठग [ʈʰəɡ] (thug) "þjófur"	(Kemur eingöngu fram í ensku án áherslu.)
[ ɚ ]	Bandarísk enska runner
[ ɛ ] ⁽ⁱ⁾	Enska bet
[ ɛ̃ ]	Franska Agen, vin, main	Nefmælt [ɛ].
[ ɜ ] ⁽ⁱ⁾	RP bird (Langt)
[ ɝ ]	Bandarísk enska bird
^ upp F
[ f ] ⁽ⁱ⁾	Enska fun
[ ɟ ] ⁽ⁱ⁾	sjá undir J
[ ʄ ] ⁽ⁱ⁾	sjá undir J
^ upp G
[ ɡ ] ⁽ⁱ⁾	Enska gig	(enginn munur frá tákninu "g")
[ ɠ ] ⁽ⁱ⁾	Svahílí Uganda	Eins og [ɡ] þegar það er sagt á meðan kyngt er.
[ ɢ ] ⁽ⁱ⁾		Eins og [ɡ], en er myndað aftar, í kokinu. Finnst í sumum arabískum mállískum fyrir /q/, eins og í Gaddafi.
[ ʒ ] ⁽ⁱ⁾	sjá undir Z	Enska beige.
^ upp H
[ h ] ⁽ⁱ⁾	Bandarísk enska house
[ ɦ ] ⁽ⁱ⁾	Enska ahead, þegar það er sagt hratt.
[ ʰ ]		Auka loftstraumurinn í ensku upp [tʰɒp] miðað við supp [stɒp], eða [t] í frönsku eða spænsku.
[ ħ ] ⁽ⁱ⁾	Arabíska محمد Muhammad	Far down in the throat, like [h], but stronger.
[ ɥ ] ⁽ⁱ⁾	sjá undir U
[ ɮ ]	sjá undir L
^ upp I
[ i ] ⁽ⁱ⁾	Franska ville, Spænska Valladolid
[ iː ] ⁽ⁱ⁾	Enska sea	Langt [i].
[ ɪ ] ⁽ⁱ⁾	Enska sit
[ ɨ ] ⁽ⁱ⁾	Rússneska ты "you"	Oft notað fyrir enska roses án áherslu.
^ upp J
[ j ] ⁽ⁱ⁾	Enska yes, Þýska Junge
[ ʲ ]	Rússneska Ленин [lʲeˈnʲɪn]	Gefur til kynna að hljóðið sé meira y-líkt.
[ ʝ ] ⁽ⁱ⁾	Spænska cayo (sumar mállískur)	Like [j], but stronger.
[ ɟ ] ⁽ⁱ⁾	Tyrkneska gör "see", Czech díra "hole"	Eins og enska dew (RP) eða argue. Stundum notað fyrir [dʒ] í tungumálum eins og hindí.
[ ʄ ] ⁽ⁱ⁾	Svahílí jambo	Eins og [ɟ] þegar það er sagt á meðan kyngt er.
^ upp K
[ k ] ⁽ⁱ⁾	Enska kick, skip
^ upp L
[ l ] ⁽ⁱ⁾	Enska leaf
[ ɫ ] ⁽ⁱ⁾	Enska wool	"Dark" el.
[ ɬ ] ⁽ⁱ⁾	Zulu hlala "sit"	Frekar líkt [l] og [ʃ] eða [l] og [θ] þegar þau eru sögð saman. Finnst í Velskum nöfnum eins og Lloyd og Llywelyn og nafni Nelson Mandela á Xhosa-máli Rolihlahla.
[ ɭ ] ⁽ⁱ⁾		Eins og [l] með tunguna upprúllaða eða dregna til baka.
[ ɺ ] ⁽ⁱ⁾		Blaktandi [l], eins og [l] og [ɾ] sögð saman.
[ ɮ ] ⁽ⁱ⁾	Zulu dla "eat"	Frekar eins og [l] og [ʒ], eða [l] og [ð] sögð saman.
^ upp M
[ m ] ⁽ⁱ⁾	Enska mime
[ ɱ ] ⁽ⁱ⁾	Enska symphony	Eins og [m], en varirnar snerta tennurnar eins og þær gera í [f].
[ ɯ ]	sjá undir W
[ ʍ ] ⁽ⁱ⁾	sjá undir W
^ upp N
[ n ] ⁽ⁱ⁾	Enska nun
[ ŋ ] ⁽ⁱ⁾	Enska sing
[ ɲ ] ⁽ⁱ⁾	Spænska Peña, Franska champagne	Frekar eins og Enska canyon.
[ ɳ ] ⁽ⁱ⁾	Hindí वरुण [ʋəruɳ] "Varuna"	Eins og [n] með tunguna upprúllaða eða dregna til baka.
[ ɴ ] ⁽ⁱ⁾	Kastilísk spænska Don Juan [doɴˈχwan]	Eins og [ŋ], en myndað aftar, í kokinu.
^ upp O
[ o ] ⁽ⁱ⁾	Spænska no, Franska eau
[ oː ] ⁽ⁱ⁾	Þýska Boden, Franska Vosges	Langt [o]. Minnir á no í ensku að einhverju leiti.
[ ɔ ] ⁽ⁱ⁾	Þýska Oldenburg, Franska Garonne
[ ɔː ] ⁽ⁱ⁾	RP law, Franska Limoges	Langt [ɔ].
[ ɔ̃ ]	Franska Lyon, son	Nefmælt [ɔ].
[ ø ] ⁽ⁱ⁾	Franska feu, bœufs	Eins og [e], en með hringlaga varir eins og [o].
[ øː ] ⁽ⁱ⁾	Þýska Goethe, Franska Deûle, neutre	Langt [ø].
[ œ ] ⁽ⁱ⁾	Franska bœuf, seul, Þýska Göttingen	Eins og [ɛ], en með hringlaga varir eins og [ɔ].
[ œː ] ⁽ⁱ⁾	Franska œuvre, heure	Langt [œ].
[ œ̃ ]	Franska brun, parfum	Nefmælt [œ].
[ θ ] ⁽ⁱ⁾	Enska thigh, bath
[ ɸ ] ⁽ⁱ⁾	Japanska 富士 [ɸɯdʑi] Fuji	Eins og [p], en þannig að varirnar snertist ekki alveg
^ upp P
[ p ] ⁽ⁱ⁾	Enska pip, spit
^ upp Q
[ q ] ⁽ⁱ⁾	Arabíska Qur’ān	Eins og [k], en myndað aftar, í koki.
^ upp R
[ r ] ⁽ⁱ⁾	Spænska perro, Skoska borrow	"Rolled R". (Generally used for English [ɹ] when there's no need to be precise.)
[ ɾ ] ⁽ⁱ⁾	Spænska pero, Bandarísk enska kitty/kiddie	"Blakandi R".
[ ʀ ] ⁽ⁱ⁾		Sveifluhljóð myndað aftan í koki. Found for /r/ in some conservative registers of French.
[ ɽ ] ⁽ⁱ⁾	Hindí साड़ी [sɑːɽiː] "sari"	Eins og blakandi [ɾ], en með tunguna upprúllaða aftur.
[ ɹ ] ⁽ⁱ⁾	RP borrow
[ ɻ ] ⁽ⁱ⁾	Bandarísk enska borrow, butter	Eins og [ɹ], en með tunguna upprúllaða eða dregna til baka, eins og orðið er borið fram af mörgum enskumælandi mönnum.
[ ʁ ] ⁽ⁱ⁾	Franska Paris, Þýska Riemann	Myndað aftarlega í koki, en án sveifluhljóðs.
^ upp S
[ s ] ⁽ⁱ⁾	Enska sass
[ ʃ ] ⁽ⁱ⁾	Enska she
[ ʂ ] ⁽ⁱ⁾	Mandarin Shàolín, Rússneska Пушкин (Pushkin)	Hljómar svipað og [ʃ], en er myndað með tunguna upprúllaða eða dregna til baka.
^ upp T
[ t ] ⁽ⁱ⁾	Enska tot, stop
[ ʈ ] ⁽ⁱ⁾	Hindí ठग [ʈʰəɡ] (thug) "thief"	Eins og [t], en með tunguna upprúllaða eða dregna til baka.
[ ts ] ⁽ⁱ⁾²	Enska cats, Rússneska царь tsar
[ tʃ ] ²	Enska church
[ tɕ ] ²	Mandarin 北京 Běijīng ⁽ⁱ⁾, Pólska ciebie "you"	Eins og [tʃ], en með meira y-hljóði.
[ tʂ ] ²	Mandarin zh, Pólska cz	Eins og [tʃ] með tunguna upprúllaða eða dregna til baka.
^ upp U
[ u ] ⁽ⁱ⁾	Franska vous "you"
[ uː ] ⁽ⁱ⁾	RP food, Franska Rocquencourt, Þýska Schumacher	Langt [u].
[ ʊ ] ⁽ⁱ⁾	Enska foot, Þýska Bundesrepublik
[ ʉ ] ⁽ⁱ⁾	Australian Enska food (Langt)	Eins og [ɨ], en með hringlaga varir eins og með [u].
[ ɥ ] ⁽ⁱ⁾	Franska lui	Eins og [j] og [w] sögð saman.
[ ɯ ] ⁽ⁱ⁾	sjá undir W
^ upp V
[ v ] ⁽ⁱ⁾	Enska verve
[ ʋ ] ⁽ⁱ⁾	Hindí वरुण [ʋəruɳə] "Varuna"	Á milli [v] og [w]. Notað af sumum þjóðverjum og rússum fyrir v/w, og af sumum talandi breska ensku fyrir r.
[ ɣ ] ⁽ⁱ⁾	Arabíska / Svahílí ghali "expensive"	Hljómar frekar eins og franska [ʁ].
[ ɤ ] ⁽ⁱ⁾	Mandarin Hénán	Like [o] but without the lips rounded, something like a cross of [ʊ] and [ʌ].
[ ʌ ]	sjá undir A
^ upp W
[ w ] ⁽ⁱ⁾	Enska wow
[ ʷ ]	Enska rain [ɹʷɛn]	Gefur til kynna að hljóðið sé myndað með hringlaga varir, quick.
[ ʍ ] ⁽ⁱ⁾	what (some dialects)	Eins og [h] og [w] sögð saman
[ ɯ ] ⁽ⁱ⁾	Tyrkneska kayık "caïque"	Eins og [u], en með varirnar flatar; einhverneginn eins og [ʊ].
[ ɰ ] ⁽ⁱ⁾	Spænska agua
^ upp X
[ x ] ⁽ⁱ⁾	Scottish Enska loch, Þýska Bach, Rússneska хороший [xɐˈroʂɨj] "good"
[ χ ] ⁽ⁱ⁾	Hollenska Scheveningen, Kastilísk spænska Don Juan [doɴˈχwan]	Eins og [x], en myndað aftar, í koki. Sumir þjóðverjar og arabar nota [χ] fyrir [x].
^ upp Y
[ y ] ⁽ⁱ⁾	Franska rue	Eins og [i], en með hringlaga varir eins og með [u].
[ yː ] ⁽ⁱ⁾	Þýska Bülow, Franska sûr	Langt [y].
[ ʏ ] ⁽ⁱ⁾	Þýska Eisenhüttenstadt	Eins og [ɪ], en með hringlaga varir eins og með [ʊ].
[ ʎ ] ⁽ⁱ⁾	Spænska llama (Kastilíska)	Meira líkt y en [l]. Frekar eins og enska million.
[ ɥ ] ⁽ⁱ⁾	sjá undir U
[ ɤ ] ⁽ⁱ⁾	sjá undir V
[ ɣ ]	sjá undir V
^ upp Z
[ z ] ⁽ⁱ⁾	Enska zoos
[ ʒ ] ⁽ⁱ⁾	Enska vision, Franska journal
[ ʑ ] ⁽ⁱ⁾	formal Rússneska жжёшь [ʑːoʂ] "you burn"	Meira líkt y en [ʒ], einhvernegin eins og beigey.
[ ʐ ] ⁽ⁱ⁾	Mandarin 人民日报 Rénmín Rìbào "People's Daily", Rússneska журнал "journal"	Eins og [ʒ] með tunguna upprúllaða eða dregna til baka. .
[ ɮ ]	sjá undir L
Annað
[ ʔ ] ⁽ⁱ⁾	Enska uh-oh, Hawai‘i, Þýska	The 'glottal supp', a catch in the breath. For some people, found in button [ˈbʌʔn̩], or between vowels across words: Deus ex machina [ˌdeɪəsˌʔɛksˈmɑːkɨnə]; for some Americans, in a apple [ʌˈʔæpl̩].
[ ʕ ] ⁽ⁱ⁾	Arabíska عربي (^carabī) "Arabic"	A subtle sound deep in the throat.
[ ǀ ] ⁽ⁱ⁾	Enska tsk-tsk! eða tut-tut!, Zulu icici "earring"	(The English click used for disapproval.) The Zimbabwean MP Ncube has this click in his name.
[ ǁ ] ⁽ⁱ⁾	Enska tchick! tchick!, Zulu ixoxo "frog"	(The English click used to urge on a horse.) Finnst í orðinu Xhosa.
[ ǃ ] ⁽ⁱ⁾	Zulu iqaqa "polecat"	A hollow popping sound, like a cork pulled from a bottle.

Tenglar[breyta | breyta frumkóða]

Eiríkur Rögnvaldsson (2013). Hljóðkerfi og orðhlutakerfi íslensku (PDF). Afrit af upprunalegu (PDF) geymt þann 6. mars 2016.

Neðanmálsgreinar[breyta | breyta frumkóða]

↑ Sérhljóðar eru langir þegar þeir hafa áherslu og þeim er fylgt eftir með fleiri en einu samhljóði

[1] Sérhljóðar eru langir þegar þeir hafa áherslu og þeim er fylgt eftir með fleiri en einu samhljóði

[1]