Gerningaveður
Gerningaveður er óveður sem (fjölkunnugur) maður hefur gert á einhvern sem er á sjó og á að valda drukknun viðkomandi. Talað var einnig um að gera einhverjum gerningaveður eða gera gerningaveður að einhverjum. Gerningaveður er þó oftast haft í merkingunni fárviðri.
Í Ferðabók Eggerts Ólafssonar segir svo:
- Gerningaveður var það kallað er menn vöktu vind og illviðri. Upprunni þessa er sá, að til forna notuðu menn höfuð Þórs sem annaðhvort var skorið út, rist eða málað. Á sá siður rót sína að rekja til þess, að sagt var, að Þór sjálfur hefði hleypt af stað veðri með því að blása svo úr skoltum sér, að skeggbroddarnir stóðu beint út í loftið. Var það kallað að þeyta skeggbrodda. Á myndum þessum var Þór því sýndur gapandi og skeggið látið standa beint út. Við þennan galdur þótti það mestur lærdómur að nota aðeins einn eða tvo galdrastafi, en höfuðgaldurinn var fólginn í því, að úr stafnum mætti lesa orðin „Þórs Hafot“ eða „Þórs Hafut“, annaðhvort bæði saman, eða hvort fyrir sig.
Jón Árnason segir í Þjóðsögum sínum:
- Bandrúnir voru svo fjölbreyttar, að heilu orði eða heilum formála var komið fyrir í einni stafsmynd. Einn var stafur sá, er Veðurgapi er nefndur. Úr honum mátti lesa „Þórshöfuð“. Veðurgapi var hafður til þess að gera ofviðri að mönnum, sem voru á sjó, og drekkja þeim.
Í Bók Þórðar Tómassonar, Veðurfræði Eyfellings, er gerningaveður flokkað sem óveður eingöngu:
- Hér læt ég saman fara nokkur orð, sem lúta að vondu veðri og er á þeim nokkur stigsmunur: ofsaveður, ólátaveður, óðaveður, bráðveður, gerningaveður.
