Geitungar

Geitungar
Geitungur lamar fiðrildalirfu
Vísindaleg flokkun
Ríki: Dýraríki (Animalia) Fylking: Liðdýr (Arthropoda) Flokkur: Skordýr (Insecta) Ættbálkur: Æðvængjur (Hymenoptera) Undirættbálkur: Broddvespur (Apocrita) Ætt: Vespidae Undirætt: Vespinae

Myndaröð sem sýnir þegar ung geitungadrottning stofnar nýtt bú, verpir eggjum og finnur æti handa lirfum

Geitungar er skordýr af ættbálk æðvængja og undirættbálk broddvespa.

Geitungar eru félagsskordýr. Þeir byggja bú úr pappírskvoðu sem þeir fá með því að naga timbur. Í hverju geitungabúi er ein drottning og mörg hundruð vinnugeitungar. Drottningin verpir eggjum í sérstök hólf. Úr eggjunum þroskast lirfur sem síðan verða að púpum. Úr púpunum skríða aðeins vinnugeitungar yfir sumartímann. Vinnugeitungar annast lirfur og viðhalda búinu. Á haustin verða til nýjar drottningar sem lifa af veturinn.

Geitungar á Íslandi

Fjórar tegundir af geitungaætt hafa sest að á Íslandi.

1. Húsageitungur (Paravespula germanica) fannst fyrst um 1937 í miðbæ Reykjavíkur.
2. Holugeitungur (Paravespula vulgaris) fannst fyrst með bú árið 1977.
3. Trjágeitungur (Dolichovespula norwegica) fannst fyrst 1980 í Skorradal og í Neskaupstað. Trjágeitungar hafa dreifst hratt um landið. Bú þeirra eru berskjölduð og hanga undir þakskeggjum, á gluggakörmum, klettum, steinum og þúfum og í trjám og runnum.
4. Roðageitungur (Paravespula rufa) fannst fyrst 1986, en bú hans fannst fyrst árið 1988. Hann gerir bú í holum í jörðinni. Roðageitungur er sjaldgæfur á Íslandi enn sem komið er.

Heimildir

• „Deyja geitungar þegar þeir stinga og eru stungurnar hættulegar fólki?“ á Vísindavefnum
• „Hér á Íslandi er alltaf talað um geitunga en aldrei um vespur eins og í Danmörku. Eru geitungar ekki vespur?“ á Vísindavefnum
• „Hvaðan kemur nafnið geitungar?“ á Vísindavefnum
• „Hvað er til margar tegundir af geitungum á Íslandi og hvernig líta þeir út?“ á Vísindavefnum
• „Hvað fara geitungar yfirleitt langt frá búi sínu í fæðuleit?“ á Vísindavefnum
• „Hver er hættulegasta geitungategund í heimi?“ á Vísindavefnum
• Læknablaðið 12. tbl. 2003:Geitunga- og býflugnaofnæmi - nýr vágestur á Íslandi?
• Erling Ólafsson, Námsgagnastofnun þemahefti, 2008, Geitungar á Íslandi
• Námsgagnastofnun: Geitungar^{[óvirkur tengill]}
• Náttúrufræðistofnun Íslands: Geitungar, nýliðar á Íslandi Geymt 2008-09-15 í Wayback Machine
• Skýringarmynd yfir lífsferil geitunga (Náttúrufræðistofnun)

  Þessi líffræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.