Cogito, ergo sum
Cogito, ergo sum, á íslensku „ég hugsa, þess vegna er ég“ er heimspekileg fullyrðing sem René Descartes setti fram. Descartes ritaði fullyrðinguna í bók sinni Orðræðu um aðferð (franska Discours de la méthode pour bien conduire sa raison, et chercher la verité dans les sciences) sem kom fyrst út á frönsku árið 1637. Upphaflega var því fullyrðingin „je pense, donc je suis“, en Descartes var óánægður með útgáfuna og þýddi verkið síðar yfir á latínu en latneska þýðingin kom út árið 1656.
Hugmyndin sem orðin cogito ergo sum fela í sér er venjulega eignuð Descartes, en margir forverar hans höfðu komið orðum að svipaðri hugmynd — einkum Ágústínus kirkjufaðir í ritinu Um borg guðs (lat. De Civitate Dei) (XI, 26: Ac proinde haec cognitio, ego cogito, ergo sum, est omnium prima et certissima ...).
Merking
[breyta | breyta frumkóða]- Cogito ergo sum (latína):
- Cogito er sagnorð í framsöguhætti (indicativus) fyrstu persónu, nútíð, eintölu og myndi á íslensku vera þýtt sem ‚ég hugsa‘ — en í latínu er ‚ég‘ gefið í cogito.
- Ergo er atviksorð sem þýðir gróflega ‚þar af leiðir‘, ‚því‘ eða ‚þess vegna‘.
- Sum er sögnin ‚að vera‘ í fyrstu persónu, eintölu og þýðir ‚ég er‘.
Stælingar
[breyta | breyta frumkóða]- Poto ergo sum — Ég drekk, þess vegna er ég.
- I think, therefore I do sums — Ég hugsa, þess vegna legg ég saman tölur; orðaleikur og miskilningur úr bókum Terry Pratchetts Discworld.
- Cogito, ergo cogito — Ég hugsa, þess vegna hugsa ég.
