Bóndadagur

Fyrsti dagur Þorra er nefndur bóndadagur en sá síðasti þorraþræll. Um fyrsta dag Þorra segir í bréfi Jóns Halldórssonar í Hítardal (f. 1665) til Árna Magnússonar frá árinu 1728, að sú hefð sé meðal almennings að húsmóðirin færi út kvöldið áður og bjóði þorrann velkomin, og inn í bæ, eins og um tignann gest væri að ræða.

Hefðir á bóndadag

Eins segir í Þjóðsögum Jóns Árnasonar að bóndi skyldi bjóða þorra velkomin með eftirfarandi hætti:

með því að þeir áttu að fara fyrstir á fætur allra manna á bænum þann morgun sem þorri gekk í garð. Áttu þeir aða fara ofan og á skyrtunni einni, vera bæði berlæraðir og berfættir, en fara í aðra skálmina og láta hina lafa og draga hana á eftir sér á öðrum fæti, ganga svo til dyra, ljúka upp bæjarhurðinni, hoppa á öðrum fæti í kringum bæinn, draga eftir sér brókina á hinum og bjóða þorra velkomin í garð eða til húsa. Síðan áttu þeir að halda öðrum bændum úr byggðarlaginu veislu fyrsta þorradag; þetta er „að fagna þorra“.
   Sumstaðar á Norðurlandi er fyrsti þorradagur enn í dag kallaður „bóndadagur“ á þá húsfreyjan að halda vel til bónda síns og heita þau hátíðabrigði enn „þorrablót“.“

— Þjóðsögur Jóns Árnasonar, s: 550-551.

Hefðir á bóndadag í dag

Núna hefur sú hefð komist á að gefa bónda sínum blóm á þessum degi. Líkt og að gefa konu sinni blóm á konudaginn, fyrsta dag Góu.

Bóndadagur á næstu árum

• 2024 - 26. janúar
• 2025 - 24. janúar

Þorri

Aðalgrein: Þorri

Þorri hefst alltaf á föstudegi í 13. viku vetrar. Nú á bilinu 19. til 25. janúar en 9. til 15. janúar í gamla stíl fyrir 1700. Hann er fjórði mánuður vetrar í gamla norræna tímatalinu og upphaflega mun upphaf hans hafa miðast við fyrsta nýtt tungl eftir vetrarsólhvörf. Ef árið á undan er rímspillisár (t.d. 2023) þá ber fyrsta dag þorra upp á 26. janúar.

Tengt efni

• Konudagur, fyrsti dagur Góu
• Kváradagur, ýmist fyrsti eða síðasti dagur Einmánaðar
• Yngismeyjardagur, fyrsti dagur Hörpu og jafnframt Sumardagurinn fyrsti.
• Yngissveinadagur, fyrsti dagur Einmánaðar.

Heimildir

• Árni Björnsson (2000). Saga daganna.
• Jón Árnason (1954-1961). Þjóðsögur Jóns Árnasonar.