Málsháttur

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu

Málsháttur er fullgerð setning sem oftast felur í sér gamla lífsspeki, almenn sannindi, meginreglu eða lífsviðhorf. Íslenskir málshættir eru auk þess oft með stuðla. Málshættir eru oft notaðir í upphafi ræðna eða til að krydda mál sitt almennt. Þeir hafa einnig verið prentaðir á litla miða og fylgja oft páskaeggjum á Íslandi. Hinn spænski rithöfundur Miguel de Cervantes, höfundur bókarinnar um Don Kíkóta, lýsti málshættinum þannig: „Málsháttur er stutt setning byggð á langri reynslu“.

Hér áður fyrr merkti íslenska orðið málsháttur einnig stíll, eða hvernig ræða var flutt.

Málshættir, orðatiltæki og spakmæli[breyta | breyta frumkóða]

Ekki má rugla málsháttum saman við orðatiltæki, en skil milli orðatiltækja og málshátta eru tiltölulega skörp, þar sem málshættir eru oftar en ekki heil fullmótuð setning, sbr.: „Barnið vex en brókin ekki“, meðan orðatiltæki hafa óvissa breytu: „Að berja e-n til bókar“.

Það má heldur ekki rugla saman málshætti við spakmæli. Helsti munurinn á málshætti og spakmæli er sá að spakmæli standa sjaldnast í hljóðstaf og geta verið lengri en málshættir. Spakmæli getur þó líka verið erlend hugsun, eitthvað úr þjóðarbókmenntum heimsins sem þýtt er á tiltekið tungumál eða jafnvel erlendur málsháttur, sem ef til vill ber með sér speki, en á sér ekki hefð í tungumálinu sem þýtt er á. Eins og t.d. „Nóttin flytur oss ráð“, sem er franskur málsháttur: „La nuit porte conseil“.

Dæmi um málshætti[breyta | breyta frumkóða]

Tengt efni[breyta | breyta frumkóða]

Heimild[breyta | breyta frumkóða]

  • Böðvarsson, Árni (ritstj.) (1963). Íslenzk orðabók- handa skólum og almenningi. Bókaútgáfa Menningarsjóða.

Tenglar[breyta | breyta frumkóða]

  Þessi grein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.