Vildarréttur

Vildarréttur eða settur réttur er vinsæl stefna í réttarheimspeki sem var meðal annars þróuð af nítjándu-aldar lögspekingunum Jeremy Bentham og John Austin. Engu að síður er það H.L.A. Hart sem að er mest áberandi í sögu vildarréttarins en rit hans, The Concept of Law, varð til mikillar endurskoðunar á stefnunni og sambandi hennar við aðrar grundvallarstefnur lögfræðinnar. Síðastliðna öld hefur vildarstefnan verið afar vinsæl en á seinni árum hefur hún þó meðal annars sætt mikilli gagnrýni frá Ronald Dworkin

Erfitt er að taka hugtakið saman en í The Concept of Law taldi H.L.A. Hart að í engilsaxneskum skrifum væri það notað yfir eina eða fleiri eftirfarandi kennisetninga:

1. Að lögin séu skipanir gefnar af mönnum til manna.
2. Að ekkert nauðsynlegt samband sé á milli laga og siðferðis, þ.e. laganna eins og þau eru og laganna eins æskilegt væri að þau væru.
3. Að greining á lagahugtökum sé fræðigrein, sem þurfi að greina frá félagsfræði og gagnrýni á lögin á grundvelli siðferðis, félagslegra markmiða, hlutverks og svo framvegis.
4. Að réttarkerfi sé lokað rökfræðilegt kerfi, þar sem réttar ákvarðanir er hægt að taka á grundvelli fyrirfram ákveðinna reglna með rökfræðilegum ályktunum.
5. Að siðferðilegum gildum verði ekki slegið föstum eins og staðreyndum með því að sanna tilvist þeirra með rökum eða sönnun.

Þessar fullyrðingar hafa þó ekki allar komið fram frá upphafi notkunar á hugtakinu. John Austin hélt til dæmis einungis fram fullyrðingum 1., 2. og 3. en ekki fullyrðingum 4. og 5.

Heimildir

• Hart, H.L.A. The Concept of Law (Oxford: Clarendon Press. 1997).