Þolmynd
 |
Það þarf að skrifa þessa grein út frá alþjóðlegu sjónarmiði. Vinsamlegast bættu greinina eða ræddu málið á spjallsíðunni. |
Þolmynd (skammstafað sem þm. eða þolm.) er sagnmynd sem er mynduð með hjálparsögninni ‚að vera‘ eða ‚að verða‘ og lýsingarhætti þátíðar af aðalsögn. Þolmynd leggur áherslu á þolanda setningar en geranda er sjaldnast getið, dæmi:
- Jón var klæddur af móðurinni.
- Vitað er að jörðin er lífvænleg.
- Henni var hjálpað.
Geld þolmynd
[breyta | breyta frumkóða]Geld þolmynd er það nefnt þegar sögnin í tekur ranga beygingu. Dæmi:
- Hann svarar öllum spurningum sem fyrir hann er lagt[sic].
Spurningar eru ekki hvorugkyn eintölu, heldur kvenkyn fleirtölu. Rétt er að segja: Hann svarar öllum spurningum sem fyrir hann eru lagðar.
- Gert var grein[sic] fyrir því.
Grein er kvenkyns, því á að standa þarna: Gerð var grein fyrir því. [1]
- Þeir eiga mörg góð lög sem er tileinkað[sic] sólinni.
Lögin eru hvorugkyn fleirtölu, því á að standa þarna: Þeir eiga mörg góð lög sem eru tileinkuð sólinni. [2]
Hin nýja þolmynd
[breyta | breyta frumkóða]Hin hefðbundna þolmynd sem notuð hefur verið í gegnum tíðina er notuð af bæði eldri og yngri málnotendum.
- Ég var beðin að læra heima í gær.
- Mér var hrint í skólanum.
En upp á síðkastið hafa margir yngri málnotendur tekið upp á því að nota það sem kallast nýju þolmyndina.
- Það var beðið mig að læra heima í gær.
- Það var hrint mér í skólanum.