Færilús
| Færilús | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Karldýr, kvendýr og lirfa.
| ||||||||||||||
| Vísindaleg flokkun | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Tvínefni | ||||||||||||||
| Melophagus ovinus (Linnaeus, 1758) | ||||||||||||||
| Undirtegundir | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Samheiti | ||||||||||||||
|
Færilús (melophagus ovinus) er sníkjudýr sem leggst á sauðfé. Hún var algeng á Íslandi fram á 20. öld, þegar tókst að útrýma henni með því að baða sauðfé.
„Lúsin“ er í raun vængjalaus fluga, brún að lit, loðin, 4-6 mm löng og með smátt höfuð. Hún hefur bitkjálka sem hún notar til að sjúga blóð úr kindum. Fæturnir sex eru sterkir og með klær á endum. „Lúsin“ lifir í ullinni, mest við háls, herðar og á kvið hýsilsins. Hvert dýr lifir í 4-6 mánuði og verpir 10-20 eggjum, einu í einu. Móðirin fóðrar hverja lirfu með eins konar mjólkurkirtli. Púpustig er 19-23 dagar að sumri en 20-36 dagar að vetri. Útbreiðslusvæði er mestöll Evrópa, þar á meðal Ísland og Færeyjar, auk Norðvestur-Afríku, Mongólíu, Norður-Indlands og fleiri svæða.
Fullorðin dýr eru drepin með böðun upp úr vatni og ýmsum efnum. Meðal lyfja eru ivermectin og pyrethrin. Meðferðina þarf að endurtaka á 3-4 vikna fresti vegna þess að púpan er ónæm fyrir eitrinu. Það hjálpar líka að rýja kindina fyrst, þar eð sníkillinn lifir í ullinni.
Heimildir
[breyta | breyta frumkóða]- Erlingur Ólafsson 2017, Lúsflugnaætt Geymt 8 júlí 2020 í Wayback Machine
- Melophagus ovinus(en) á ensku Wikipediu