Elínborg Þorbjarnardóttir

Elínborg Þorbjarnardóttir (1860–1947), fullu nafni Þuríður Elínborg Þorbjarnardóttir, var húsfreyja á Gufuskálum

Ævi

Elínborg var fædd á Broddanesi í Strandasýslu 9. mars 1860. Hún var dóttir Sólborgar Sigurðardóttur og Þorbjörns Oddssonar.

Ung fluttist Elínborg vestur á Snæfellsnes, giftist þar árið 1897 Sæmundi Guðmundssyni. Þau byrjuðu búskap að Görðum, en fluttu ári síðar að Gufuskálum og bjuggu þar myndarbúi til ársins 1914, er Sæmundur drukknaði í róðri ásamt tveimur fóstursonum og vinnumanni.

Með 6 börn og eitt fósturbarn bjó hún á Gufuskálum til ársins 1941, er hún flutti til Reykjavíkur til dóttur sinnar Ásthildar.

Landnáma segir um Ketil gufu: „Ketill tók Rosmhvalanes; sat hinn fyrsta vetur að Gufuskálum.“ (Hinar mörgu „gufur“ hér á landi, hafa vakið spurningar um hvor séu upprunalegri, mannsnöfnin eða örnefnin)

Munnmæli segja að á Gufuskálum séu gömul álög allt frá landnámstíð. Þar á að hafa numið land kona sú er Gufa hét, hún átti tvo sonu, duglega til sóknar, en missti báða í sjóinn, einn og sama dag. Þá reiddist Gufa sjónum og landinu og kvað svo á að 20 bátar skyldu farast frá Gufuskálum og menn ekki mega bjargast. Víst er að óvenju margir skipskaðar hafa þar orðið.

1914 Sæmundur Guðmundsson eiginmaður Elínborgar drukknaði í róðri ásamt tveimur fóstursonum og vinnumanni.

1931 Gaf Elínborg út pésa lítinn, prentaðan, sem hét „Gufuskálar.“ Þar segir hún um missi manns síns m.a.:

„Þessi missir minn nam mér djúpt í hjarta,“  

„Í krafti kærleikans og miskunnseminnar er þetta bæn mín:“

   „Þú hinn voldugi herra hafs og lands, Drottinn allsherjar, blessa þú hafið og ströndina fyrir Gufuskálalandi, svo enginn, sem héðan leitar á sjóinn verði fyrir grandi, né neinn sá er leitar hér lands af sjónum farist, heldur læg þú öldurnar og stjórna hinu veika fleyi, lát engar bölbænir veikja hugi þeirra sem á hafið leita, heldur gef að þeir treysti þér einum og reiði sig á kraft þinn. Þín blessun hvíli yfir hverjum kima og hverjum tanga landsins, yfir hafinu og þeim sem á jörðinni búa nú og framvegis, meðan land er byggt.“

1942 skrifar Dr. Þorkell Jóhannesson í Andvara greinina „Þúsund ár“ m.a. um heimsókn sína til Elínborgar á Gufuskálum.

1947 Elínborg Þorbjarnardóttir lést 4. ágúst, 87 ára að aldri.

1986 Bautasteinn Elínborgar Þorbjarnardóttur húsfreyju að Gufuskálum, Snæfellsnesi, afhjúpaður á sjómannadaginn. Sæbarinn steinn úr hennar landareign, sem nokkrar konur úr Slysavarnardeild kvenna á Hellissandi ákváðu að reisa við Gufuskálavör.

Missir Elínborgar nam henni djúpt í hjarta. Dr. Þorkell Jóhannesson segir um hana í grein sinni "Þúsund ár" í Andvara árið 1942:

Hún er snoturlega búin, að nokkuð fornum hætti. Fas hennar allt ber glöggan vott um að, að hún er vön að stjórna og láta vilja sínum framgengt verða, ekki mjög gjarnt að sinna undanbrögðum eða andmælum, húsfreyja í orðsins fornu og veglegu merkingu.”