Þorleifur Einarsson

Þorleifur Einarsson (29. ágúst 1931 – 22. mars 1999) var íslenskur jarðfræðingur. Hann fæddist í Reykjavík en lést í Bergisch Gladbach í Þýskalandi. Foreldrar hans voru hjónin Einar Runólfsson verkamaður, f. 1886 í Skálmabæjarhrauni í Álftaveri, d. 1962 í Reykjavík, og Kristín Þorleifsdóttir, f. 1900 í Stykkishólmi, d. 1973 í Reykjavík.

Námsferill

Eftir nám í gagnfræðaskóla settist Þorleifur í MR og lauk þaðan prófi vorið 1952. Að því loknu hélt hann til jarðfræðináms við Háskólann í Hamborg, Þýskalandi, haustið 1953. Hann hélt síðan áfram jarðfræðinámi við háskólana í Erlangen-Nürnberg 1954 – 1956 og Köln 1956 – 1960, þaðan sem hann lauk Dipl.Geol.-prófi í maí og Dr.rer.nat.-prófi í júlí 1960. Þorleifur stundaði framhaldsnám og rannsóknir við háskólann í Bergen í Noregi 1960 – 1961 og háskólann í Cambrigde, Englandi 1970 og 1979.

Starfsferill

Að loknu doktorsprófi kom hann heim og starfaði sem sérfræðingur í jarðfræði, fyrst á iðnaðardeild atvinnudeildar Háskólans 1961 – 1965, síðar á Rannsóknarstofnun iðnaðarins 1965 – 1968 og á Raunvísindastofnun Háskóla Íslands 1969 – 1975. Jafnframt var hann stundakennari í náttúrufræði og eðlisfræði við Vogaskóla í Reykjavík 1961 – 1963, í jarðfræði við Menntaskólann í Reykjavík 1963 – 1969, við Tækniskóla Íslands 1965 – 1970 og við jarðfræðiskor Háskóla Íslands 1969 – 1974. Þorleifur var skipaður prófessor í jarðsögu og ísaldarjarðfræði við jarðfræðiskor Háskóla Íslands 1975 þar sem hann starfaði síðan. Hann var skorarformaður jarðfræðiskorar 1979 – 1981, jarð- og landfræðiskorar 1989 – 1991 og deildarforseti Verkfræði- og Raunvísindadeildar 1983 – 1985.

Félagsstörf og íþróttir

Þorleifur var varamaður í Náttúruverndarráði 1972 – 1978, sat í stjórn Hins íslenska náttúrufræðifélags frá 1964 og var formaður þess 1966 – 1972, sat í stjórn Jarðfræðafélags Íslands 1966 – 1968 og var formaður þess 1972 – 1974, sat í stjórn Norrænu eldfjallastöðvarinnar 1980 – 1997, var formaður stjórnar Máls og menningar 1979 – 1991, sat í stjórn Landverndar frá 1971 og var formaður Landverndar 1979 – 1990. Þá var Þorleifur kjörinn félagi í Vísindafélagi Íslendinga 1962, Alexander von Humboldt-styrkþegi í Vestur-þýskalandi 1959 – 1960 og Overseas Fellow í Churhill College í Cambrigde, Englandi frá 1970. Þorleifur var einnig virkur félagi í Skógræktarfélagi Íslands, Sögufélaginu og Jöklarannsóknarfélaginu.

Hann tók um árabil þátt í starfi íþróttahreyfingarinnar og þá einkum handbolta. Hann var leikmaður með ÍR, var atvinnumaður í Þýskalandi, landsliðsmaður, þjálfari og sat í dómaranefnd HSÍ.

Rannsóknarstörf

Þorleifur stundaði margþættar rannsóknir í jarðfræði og liggur eftir hann fjöldi greina og bóka um jarðfræðileg efni og umhverfisvernd á ýmsum tungumálum auk íslensku. Fyrsta bókin var Jarðfræði Íslands, saga bergs og lands sem kom út fyrir jólin 1968 og varð metsölubók þau jól, seldist hún samtals í um 22.000 eintökum. Bækur hans um Gosið í Surtsey og Gosið á Heimaey voru þýddar á fjölda erlendra tungumála og fóru víða. Síðasta bókin sem hann lauk við var Myndun og mótun lands. Jarðfræði sem kom út 1991 og var þýdd bæði á ensku og þýsku. Einnig flutti hann fjölda fyrirlestra um jarðfræðileg efni á ráðstefnum og fundum hérlendis, á alþjóðaráðstefnum og við fjölmarga háskóla erlendis.

Í doktorsrannsóknum sínum rannsakaði Þorleifur hraunin á Hellisheiði og uppruna þeirra. Hann vann umtalsverðar rannsóknir á gróðurfari með frjókornagreiningum sem tengdust öðru hugðarefni Þorleifs, fornleifarannsóknum. Hann sinnti þó lengst af rannsóknum í ísaldarjarðfræði. Meðal hans þekktustu kenninga er kenningin um Bering landbrúna.

Einkahagir

Árið 1959 kvæntist Þorleifur Steinunni Dórótheu Ólafsdóttur, hjúkrunarfræðingi, en þau skildu síðar. Börn þeirra eru:

Ásta, jarðfræðingur,´Reykjavík f. 15. maí 1960
Einar Ólafur, náttúrufræðingur, Reykjavík, f. 9. ágúst 1963
Kristín, landslagsarkitekt, f. 9. október 1964
Björk, sagnfræðingur, f. 29. apríl 1974

Sambýliskona Þorleifs var Gudrun Bauer lyfjatæknir, f. 27. janúar 1935.