Úllen dúllen doff
Úllen dúllen doff er ein vinsælasta úrtalningarromsa sem börn nota á Íslandi og hefur hún verið það lengi.[1] Eitt algengasta form romsunnar er
- Úllen dúllen doff
- kikke lane koff
- koffe lane bikke bane
- úllen dúllen doff.[1]
Einnig er til útgáfan
og
- Úllen dúllen dú
- koffe ralle kú
- koffe ralle búkke balle
- úllen dúllen dú.[3]
Þessi íslenska romsa hefur þá sérstöðu að ekki er talið úr með því að benda heldur kreppa allir hnefana og rétta fram hendurnar. Viðkomandi sem telur úr slær með krepptum hnefanum á alla hnefana um leið og hann fer með romsuna, og sá hnefi sem hann slær á síðast er lagður fyrir aftan bak. Svona er haldið áfram þangað til aðeins einn hnefi er eftir.
Saga
[breyta | breyta frumkóða]Þessi romsa kom snemma til Íslands, en í handriti sem talið er hafa verið skrifað í kringum 1860 eftir Brynjólf Jónsson er minnst á svipaða romsu:
| ...hann bendir á hvurt eptir annað og mælir þessi málleisu[svo] orð: „úlin, dúlin, doff, fíngel, fængel, foff, foffúr alinn, merki, penni, e, be, bu, bú, kol, vaff, enn; dje, sloff, enn“. Sá sem seinast lendir "enn" á verður kóngur... |
Á öðrum tungumálum
[breyta | breyta frumkóða]Hið íslenska afbrigði er vafalaust komið frá Norðurlöndunum. Í dönsku bókinni Anna Erslevs Legebog frá árinu 1904 er romsan:
- Ullen dullen dof
- fingen fangen fof
- fof for alle Mærkepanden
- E B ba buf.
Í norsku bókinn Gøy i barneselskap frá árinu 1964 stendur:
- Ole dole doff
- kinkliane koff
- koffliane birkebane
- Ole dole doff.
Í sænsku bókinni Svenska folklekar och danser (Tillhagen og Dencker) er romsan mjög lík okkar:
- Ole dole doff
- kinke lane koff
- koffe lane binke bane
- ole dole doff.
Höfundar bókarinnar Svenska folklekar och danser segja að þessi romsa sé einnig þekkt í Þýskalandi og að orðin hafi líklega afbakast af latnesku töluorðunum unum sem merkir „einn“, duo sem merkir „tveir“, og quinque sem merkir „fimm“. Orðið unum á þá að hafa orðið að „úllen“, duo að „dúllen“ og quinque að „kikke“. Þetta getur verið rétt þótt undarlegt megi þá teljast að sleppt hafi verið „þremur“ og „fjórum“ eða tres og quattuor en í stað þeirra komi orðið „doff“.
Fróðleiksmolar
[breyta | breyta frumkóða]- Ole, Dole og Doffen eru nöfn Ripp, Rapp og Rupp, frændum Andrésar andar á norsku.
Sjá einnig
[breyta | breyta frumkóða]Heimildir
[breyta | breyta frumkóða]- ↑ 1,0 1,1 http://visindavefur.is/svar.php?id=6680
- ↑ „Geymd eintak“. Afrit af upprunalegu geymt þann 11. janúar 2006. Sótt 19. febrúar 2008.
- ↑ 3,0 3,1 „Geymd eintak“. Afrit af upprunalegu geymt þann 11. febrúar 2005. Sótt 19. febrúar 2008.