Skoða frumkóða fyrir Túnis

{{hnit|33|00|00|N|09|00|00|E|display=title|region:TN}}
{{aðgreiningartengill}}
{{land
| nafn = Lýðveldið Túnis
| nafn_á_frummáli = الجمهورية التونسية<br />El-joumhouriyya et-Tounisiyya
| nafn_í_eignarfalli = Túnis
| fáni = Flag of Tunisia.svg
| skjaldarmerki = Coat_of_arms_of_Tunisia.svg
| kjörorð =  حرية، نظام، عدالة<br />''Ḥurriyyah, Niẓām, ‘Adālah''<br />„Frelsi, regla, réttlæti“
| staðsetningarkort = Location_Tunisia_AU_Africa.svg
| tungumál = [[arabíska]]
| höfuðborg = [[Túnis (borg)|Túnis]]
| stjórnarfar = [[Lýðveldi]]
| titill_leiðtoga1 = [[Forseti Túnis|Forseti]]
| titill_leiðtoga2 = [[Forsætisráðherra Túnis|Forsætisráðherra]]
| nafn_leiðtoga1 = [[Kais Saied]]
| nafn_leiðtoga2 = [[Ahmed Hachani]]
| stærðarsæti = 91
| flatarmál = 163.610
| hlutfall_vatns = 5
| mannfjöldaár = 2019
| mannfjöldasæti = 78
| fólksfjöldi = 11.722.038
| íbúar_á_ferkílómetra = 71
| VLF_ár = 2019
| VLF_sæti = 77
| VLF = 151,566
| VLF_á_mann = 12.862
| VLF_á_mann_sæti = 99
| VÞL = {{hækkun}} 0.739
| VÞL_ár = 2018
| VÞL_sæti = 91
| gjaldmiðill = [[túniskur dínar]]
| tímabelti = [[UTC]]+1
| staða = [[Sjálfstæði]]
| atburður1 = frá [[Frakkland]]i
| dagsetning1 = [[20. mars]] [[1956]]
| þjóðsöngur = [[Humat al-Hima]]
| tld = tn
| símakóði = 216
}}
'''Túnis''', opinbert heiti '''Lýðveldið Túnis''', er land á [[Maghreb]]-svæðinu í [[Norður-Afríka|Norður-Afríku]] með landamæri að [[Alsír]] í vestri og [[Líbýa|Líbýu]] í austri og strandlengju að [[Miðjarðarhaf]]i í norðri og austri. Íbúar voru 11,7 milljónir árið 2019. Nafnið Túnis er talið koma úr máli [[Berbar|Berba]] og merkja [[tjaldbúðir]] en landið dregur nafn sitt af höfuðborginni.

Túnis er nyrsta landið í [[Afríka|Afríku]] og austasta landið á [[Atlasfjöll|Atlasfjallgarðinum]]. Suðurhluti landsins er nyrsti hluti [[Sahara]], en annars staðar er frjósamur jarðvegur. Strönd landsins er 1300 km að lengd og er hluti af skilunum milli austur- og vesturhluta Miðjarðarhafsins. 

Í Túnis er [[fulltrúalýðræði]] og landið er talið eina sanna lýðræðisríkið í [[Arabaheimurinn|Arabaheiminum]]. [[Vísitala um þróun lífsgæða]] er há fyrir Túnis. Landið er með [[Samstarfssamningur Evrópusambandsins|samstarfssamning við Evrópusambandið]], er aðili að [[Samtök frönskumælandi ríkja|Samtökum frönskumælandi ríkja]], [[Miðjarðarhafsbandalagið|Miðjarðarhafsbandalaginu]], [[Sameiginlegur markaður Austur- og Norður-Afríku|sameiginlegum markaði Austur- og Norður-Afríku]], [[Arabíska Maghreb-bandalagið|Arabíska Maghreb-bandalaginu]], [[Arababandalagið|Arababandalaginu]], [[Samtök um íslamska samvinnu|Samtökum um íslamska samvinnu]], [[Fríverslunarbandalag Arabaríkja|Fríverslunarbandalagi Arabaríkja]], [[Samband ríkja í Sahel og Sahara|Sambandi ríkja í Sahel og Sahara]], [[Afríkusambandið|Afríkusambandinu]], [[Samtök hlutlausra ríkja|Samtökum hlutlausra ríkja]], [[G77]] hópnum, og er [[bandamaður NATO]]. Túnis er aðili að [[Rómarsamþykkt um Alþjóðlega sakamáladómstólinn]] og [[Sameinuðu þjóðirnar|Sameinuðu þjóðunum]]. Túnis á í nánu samstarfi við Evrópu, einkum [[Frakkland]] og [[Ítalía|Ítalíu]].

[[Berbar]] hafa búið í Túnis frá fornu fari. [[Föníkumenn]] stofnuðu þar borgina [[Karþagó]] á [[12. öldin f.Kr.|12. öld f.Kr.]]. Karþagó var sjóveldi og keppti við [[Rómaveldi]] um áhrif á Miðjarðarhafi. Rómverjar lögðu Karþagó undir sig árið [[146 f.Kr.]] og landið varð síðar [[rómverskt skattland|rómverska skattlandið]] [[Afríka (skattland)|Afríka]]. Rómverjar réðu yfir Túnis næstu 800 árin, kynntu íbúa fyrir [[Kristni]] og skildu eftir sig minjar eins og [[hringleikahúsið El Jem]]. Eftir árið 647 lögðu [[íslam|múslimar]] landið undir sig á 50 árum. [[Tyrkjaveldi]] tók síðan við völdum í landinu eftir röð herleiðangra frá 1534. [[Innrás Frakka í Túnis]] átti sér stað 1881. Landið fékk sjálfstæði frá Frökkum árið 1957 og lýsti yfir stofnun lýðveldis. Fyrsti forseti landsins var sjálfstæðisleiðtoginn [[Habib Bourguiba]]. Árið 2011 hófst [[byltingin í Túnis]] sem varð til þess að steypa forsetanum [[Zine El Abidine Ben Ali]] af valdastóli. Frjálsar kosningar fóru fram árið 2014. 

Túnis nær yfir 163.610 ferkílómetra. Nyrsti oddi landsins og jafnframt álfunnar er [[Ras ben Sakka]]. [[Sikileyjarsund]] skilur milli Túnis og [[Sikiley]]jar, en það er um 145 km á breidd. Aðeins 60 km undan strönd Túnis er [[Ítalía|ítalska]] eyjan [[Pantelleria]]. Túnis er frjósamt land með miklar strendur sem laða að ferðamenn. Efnahagslíf landsins er fjölbreytt og byggist á [[landbúnaður|landbúnaði]], [[olía|olíuvinnslu]], [[náma]]vinnslu, [[iðnaður|iðnframleiðslu]] og [[ferðaþjónusta|ferðaþjónustu]].
[[Arabíska]] er opinbert mál og 98% íbúa eru [[íslam|múslimar]]. [[Franska|Frönskukunnátta]] er algeng.

==Heiti==
Nafn Túnis er dregið af borginni [[Túnis (borg)|Túnis]] sem í dag er höfuðborg landsins. Rót orðsins er úr máli berba ⵜⵏⵙ sem merkir „að leggjast niður“ eða „tjaldbúðir“.<ref>Rossi, Peter M.; White, Wayne Edward (1980). ''Articles on the Middle East, 1947–1971: A Cumulation of the Bibliographies from the Middle East Journal''. Pierian Press, University of Michigan. s. 132.</ref> Það hefur stundum verið tengt við fönísku gyðjuna [[Tanit]].<ref>Room, Adrian (2006). ''Placenames of the World: Origins and Meanings of the Names for 6,600 Countries, Cities, Territories, Natural Features, and Historic Sites.'' McFarland. s. 385. </ref><ref>Taylor, Isaac (2008). ''Names and Their Histories: A Handbook of Historical Geography and Topographical Nomenclature''. BiblioBazaar, LLC. s. 281. </ref>

Í ýmsum málum fær landaheitið latnesku endinguna ''-ia'' eins og í ensku, ''Tunisia'', og frönsku ''Tunisie'', en borgin heitir þá ''Tunis''. Í öðrum málum, til dæmis arabísku, rússnesku og spænsku, eru heiti landsins og borgarinnar skrifuð eins.

Meðan landið var undir yfirráðum Rómaveldis í fornöld hét það [[Afríka (skattland)|Afríka]] eða Ifriqiya. Heiti heimsálfunnar er dregið af því.

== Landfræði ==
[[File:Koppen-Geiger Map TUN present.svg|thumb|[[Loftslagsbelti]] í Túnis. Miðjarðarhafsloftslag er ríkjandi við ströndina en inni í landi er eyðimörk.]]
[[File:Téboursouk.jpg|thumb|left| Útsýni yfir miðja Túnishásléttuna við [[Téboursouk]].]]
Túnis stendur við [[Miðjarðarhafið|Miðjarðarhafsströnd]] Norðvestur-Afríku, miðja vegu milli [[Atlantshaf]]sins og [[Nílarósar|Nílarósa]]. Það á landamæri að [[Alsír]] í vestri og suðvestri og [[Líbía|Líbíu]] í suðaustri. Það liggur milli 30. og 38. breiddargráða norður, og 7. og 12. lengdargráða austur. Skyndileg beygja á sunnanverðri Miðjarðarhafsströndinni í Norður-Túnis gefur landinu strendur í tvær áttir; vestur-austur í norðri, og norður-suður í austri.

Þótt landið sé tiltölulega lítið að stærð er Túnis landfræðilega fjölbreytt vegna þess hve langt það nær í norður og suður. Breidd landsins er minni. Mismunur á loftslagi í Túnis, eins og öðrum löndum Norður-Afríku, stafar af  minnkandi úrkomu eftir því sem sunnar dregur. Austurendi [[Atlasfjöll|Atlasfjalla]] liggur gegnum Túnis í norðausturátt frá landamærum Alsír í vestri að [[Cap Bon]]-skaganum í austri. Norðan við fjöllin er [[Tell (Túnis)|Tell]], svæði sem einkennist af lágum hæðum og sléttum, sem aftur eru framhald af fjöllum vestan megin. Í [[Khroumire]], norðvesturhorni Tell, nær landið 1050 metra hæð og þar snjóar á veturna.

[[Túnisíska Sahel]], sem er breikkandi strandslétta við austanverða Miðjarðarhafsströnd Túnis, er meðal helstu ólífuræktarsvæða heims. Innan við Sahel, milli Atlasfjalla og nokkurra hæða sunnan [[Gafsa]], eru [[steppa|steppur]]. Mikið af suðurhlutanum er [[hálfþurrt]] og [[eyðimörk]].

Strönd Túnis er 1148 km löng. Landið gerir tilkall til 25 mílna samfelldrar lögsögu utan við 12 mílna landhelgi landsins.<ref>{{cite book|last=Ewan W.|first=Anderson|title=International Boundaries: Geopolitical Atlas|url=https://books.google.com/books?id=E7-menNPxREC&pg=PA816|year=2003|publisher=Psychology Press|isbn=978-1-57958-375-0|page=816}}</ref>

==Stjórnmál==
===Stjórnsýslueiningar===
Túnis skiptist í 24 landstjóraumdæmi sem aftur skiptast í 264 landsvæði sem síðan skiptast í sveitarfélög og hverfi.

<div style="float:left">[[Mynd:Governorates_of_Tunisia.svg|100px]]</div>
{{div col|colwidth=20em}}
# [[Ariana-umdæmi|Ariana]]
# [[Béja-umdæmi|Béja]]
# [[Ben Arous-umdæmi|Ben Arous]]
# [[Bizerte-umdæmi|Bizerte]]
# [[Gabès-umdæmi|Gabès]]
# [[Gafsa-umdæmi|Gafsa]]
# [[Jendouba-umdæmi|Jendouba]]
# [[Kairouan-umdæmi|Kairouan]]
# [[Kasserine-umdæmi|Kasserine]]
# [[Kebili-umdæmi|Kebili]]
# [[Kef-umdæmi|Kef]]
# [[Mahdia-umdæmi|Mahdia]]
# [[Manouba-umdæmi|Manouba]]
# [[Medenine-umdæmi|Medenine]]
# [[Monastir-umdæmi|Monastir]]
# [[Nabeul-umdæmi|Nabeul]]
# [[Sfax-umdæmi|Sfax]]
# [[Sidi Bou Zid-umdæmi|Sidi Bouzid]]
# [[Siliana-umdæmi|Siliana]]
# [[Sousse-umdæmi|Sousse]]
# [[Tataouine-umdæmi|Tataouine]]
# [[Tozeur-umdæmi|Tozeur]]
# [[Tunis-umdæmi|Tunis]]
# [[Zaghouan-umdæmi|Zaghouan]]
{{div col end}}

==Tilvísanir==
<references />

==Tenglar==

{{Stubbur|afríka}}
{{Arababandalagið}}
{{Afríka}}

[[Flokkur:Túnis]]
[[Flokkur:Arababandalagið]]