Nílarborri

Nílarborri Tímabil steingervinga: Dýraríki (Animalia)
Vísindaleg flokkun
Ríki: Dýraríki (Animalia) Fylking: Seildýr (Chordata) Flokkur: Geislauggar (Actinopterygii) Ættbálkur: Borrar (Percoidei) Ætt: Borrafiskar (Perciformes) Ættkvísl: Latidae Tegund: Lates
Tvínefni
Lates niloticus

Nílarborri (Lates niloticus), stundum nefndur nílarkarfi, er vatnafiskur af borraætt sem lifir í Afríku. Nílarborri er veiddur til matar og í sportveiði.

Útlit, æxlun og vöxtur

Langvaxinn og þunnvaxinn. Hausinn er meðalstór og frammjór, stórmynntur sem nær aftur móts við mið augu. Neðri skoltur er framteygður. Tálknlok eru með einum gaddi og eru 7 stykki af tálknbogatindum. Rákin nær að jaðri sporðsins. Bakuggi er tvískiptur með 7-8 broddgeisla á fremri hluta og einn broddgeisla og 8-11 liðgeisla aftari hluta. Raufaruggi er með 3 broddgeislum og 6-9 liðgeislum. Sporðurinn er ávalur.. Nílarborrinn er yfirleitt með græn- eða brúnklædda slikju að ofan en silfraður að neðan.

Hann getur orðið um 200 cm og hámarksþyngd um 200 kg. Yfirleitt er nílarkarfinn um 2-4 kg og 85-100 cm á lengd. Vaxtarhraðinn er langmestur á fyrsta ári, en svo hægist á honum stiglækkandi á öðru, þriðja, fjórða og fimmta ári. Nílarborrinn getur náð allt að 16 ára aldri, en meðalaldurinn er í kringum 8 ár. Dánartíðnin hærri hjá hrygnum en hængum.

Nílarborri skiptist í hænga og hrygnur. Hængurinn er einungis með kynfærin rétt fyrir framan gotraufaruggann. Hrygnan er með gotraufina aðskilda frá þvagrásinni. Nílarborrinn verður kynþroska 3 ára og á frjóvgun sér stað á vorin með hækkandi hitastigi vatnsins. Hygning á sér stað í skjóli frá öðrum rándýrum en getur einnig átt sér stað í opnum sjó frá mars til júní, meðalfjöldi afkvæma er eitthvað í kringum 9 milljónir og tekur hrygningin um 20 klukkustundir.

Fæða

Fæðuúrval nílarborrans samanstendur af fiskum, skordýrum, krabbadýrum og lindýrum. Val fæðunnar er misjafnt og fer eftir stærð nílarborrans, heimkynnum og framboði fæðunnar. Seiði nílarborrans éta aðallega rauðátu, rækjur, smáseiði, kuðunga og skeljar. Eftir því sem fiskurinn stækkar verða síklíðar 95% af fæðuneyslu þeirra og því stærri sem hann verður, því stærri fæðu leggur hann sér til munns.

Það að nílarborranum hafi verið dreift í Viktoríuvatn hefur haft alvarlegar afleiðingar. Yfir 300 innfæddar tegundir hafa útrýmst vegna fæðuvals hans.

Útbreiðsla

Nílarborri er útbreiddur í vötnum og ám í Eþíópíu, Afríku. Aðallega er hann að finna í stórum ám svo sem Níl, Tjad, Níger, Senegal og Volta. Hann finnst í mismunandi tegundum ferskvatns. Þeir kjósa volgt vatn, aðallega hitabeltisvatn, en þar verða þeir mjög stórir og fjölmennir. Fullorðnir nílarborrar finnast aðallega á 10 - 60 metra dýpi, þar sem nóg er af súrefni, grjóti, mýrum og á grunnsævi, ungviðið finnst aðallega á grynningum við ströndina.

• 
  Útbreiðsla nílarborrans

Veiðar

Nílarborri er oft notaður til ræktunar og er þekktur sportveiðifiskur. Hann er aðallega veiddur með botnvörpu, handveiðarfærum, nót, lagnetum og gildrum. Seldur aðallega ferskur á markaði en líka frosinn.

• 
  Veiddur nílarborri í tonnum talið frá 1950 fram til ársins 2016

• 
  Uppskera úr eldi nílarborra í tonnum talið frá 1997 til og með 2016