Kransæðasjúkdómar
Kransæðasjúkdómar eru algengastir hjartasjúkdóma og leiðandi orsök dauðsfalla um heim allan.[1][2][3] Þegar talað er um kransæðasjúkdóma er átt við þrengingar eða stíflur í kransæðum hjartans vegna æðakölkunar eða blóðtappa sem myndast í kjölfar hennar. Æðakölkun er ekki einskorðuð við kransæðar hjartans, heldur er um kerfisbundin og mögulega útbreiddan sjúkdóm að ræða. Æðakölkun getur birst sem sjúkdómur í slagæðum heilans og þá valdið blóðþurrð eða heilablóðfalli, eða sem sjúkdómur í útlægum slagæðum og valdið heltiköstum eða alvarlegri blóðþurrð í útlimum. Sjúkdómar af völdum æðakölkunar geta allir verið til staðar hjá einum og sama sjúklingnum og er meinafræði þeirra sú sama.[4]
Þegar æðakölkun birtist sem kransæðasjúkdómur valda þrengsli eða stíflur í kransæðum takmörkuðu blóðflæði til hjartavöðvans sem leiðir til klínískra einkenna kransæðasjúkdóms.[5]
Einkenni og áhættuþættir
[breyta | breyta frumkóða]Helstu einkenni kransæðasjúkdóms eru mæði og hjartaöng en aukning á þessum einkennum er ein aðal ástæða þess að sjúklingar leita sér læknisaðstoðar.[6] Þekktir áhættuþættir kransæðasjúkdóma eru aldur, hár blóðþrýstingur, sykursýki, hækkaðar blóðfitur, reykingar og ættarsaga um kransæðasjúkdóma. [7]Einnig er verið að rannsaka áhrif persónuleikans á sjúkdómana.
Meðferð
[breyta | breyta frumkóða]
Það er engin þekkt lækning á kransæðasjúkdómum[8] en fyrsta meðferð er gjarnan gjöf lyfja sem minnka súrefnisþörf hjartans. Eftir því sem sjúkdómurinn ágerist getur hins vegar reynst óhjákvæmilegt að sjúklingur fari í aðgerð til að koma á betra blóðflæði til hjartavöðvans. Aðgerðir sem framkvæmdar eru eru kransæðavíkkun, stent ísetning og kransæðahjáveituaðgerð.[9]
Tilvísanir
[breyta | breyta frumkóða]Heimildir
[breyta | breyta frumkóða]- Ballan, A. og G. Lee, „A Comparative Study of Patient perceived Quality of Life pre and post Coronary Artery Bypass Graft Surgery“, Australian Journal of Advanced Nursing 24 (4) (2007): 24-8.
- Boon, N.A., N.R. Colledge, B.R. Walker og J.A.A. Hunter (ritstj.) Davidson’s Principles & Practice of Medicine (Edinburgh: Elsevier Limited, 2006).
- Henry, M.M. og J.N. Thompson (ritstj.), Clinical Surgery (Edinburgh: Elsevier Limited, 2005).