„Hvilftarjökull“: Munur á milli breytinga

Fletta í gegnum breytingarskrá

← Eldri breyting Nýrri breyting →

Efni eytt Efni bætt við

MyndræntWiki-texti

Innfellt

Útgáfa síðunnar 12. febrúar 2018 kl. 15:49

Á svæðum eins og Tröllaskaga eru margir dalir hátt uppi í fjallahlíðum sem eru eins og skál í laginu. Þetta eru hvilftardalir. Þeir urðu til með því að lítil jökull lá í langan tíma í dæld. Þessi jökull hreyfði sig og skreið niður eftir hlíðinni og með því móti stækkaði hann dalinnn. Jökull af þessu tagi kallast hvílftarjökull eða skálarjökull.

Utan eldvirka svæðisins á Íslandi, þ.e. á Vesturlandi, Norðurlandi vestra, Austurlandi og á Vestfjörðum, hefur langvinnt rof og veðrun mótað landslagið og fjöllin. Þar mynda víðáttumiklir hraunstaflar lagskiptan, sorfinn berggrunn og ísaldarjökull lagðist margoft yfir þetta land. Í hvert sinn skóf hann og svarf berggrunninn í mörg þúsund ár. Smájöklar þeir sem til eru í dag, t.d. á Tröllaskaga urðu eftir og lágu alls staðar í fjallahlíðum þegar ísaldarjökullinn hopaði hratt inn til landsins við lok síðasta jökulskeiðs.

Einhvers konar skál eða dalbotn í fjallshlíð (hvilft) er venjulega sæti hvilftarjökuls. Skálin er meira eða minna þverhnípt efst og innst og til hlíðanna er hún brött en fremst er oft þröskuldur. Þar sem botninn nær heldur dýpra ofan í fjallið en þrepið, geta tjarnir og fannir legið þar fyrir innan eftir hvarf jökulsins. ^[1]Þekkt dæmi er skaflinn í Gunnlaugsskarði í Esjunni.

Tilvísanir

↑ Ari Trausti Guðmundsson, Ragnar Th. Sigurðsson: Íslenskur Jarðfræðilýkill. Reykjavík 2004

[1] Ari Trausti Guðmundsson, Ragnar Th. Sigurðsson: Íslenskur Jarðfræðilýkill. Reykjavík 2004

[1]

@@ Lína 3: / Lína 3: @@
 [[Mynd:2014-04-29 13-55-53 Iceland - Hofsós Hofsós.JPG|thumb|left|Skagi, from Hofsós]]
 [[File:Seydisfjördur 04.JPG|thumb|Hjá Seyðisfirði]]
-{{CommonsCat|Cirque glaciers}}Á svæðum eins og '''[[Tröllaskagi]]''' finnst fullt af dölum hátt uppi í fjallahlíðum sem eru eins og skál í laginu. Þetta eru hvílftardalir. Þeir urðu til með því að lítil jökull lá í langan tíma í dæld. Þessi jökull hreyfði sig og streymdi í átt af undirhlíðinu og við þessum móti stækkaði hann dalinnn. Jökull af þessum tagi kallast '''hvílftarjökull''' eða '''skálarjökull'''.
+{{CommonsCat|Cirque glaciers}}Á svæðum eins og '''[[Tröllaskagi|Tröllaskaga]]''' eru margir dalir hátt uppi í fjallahlíðum sem eru eins og skál í laginu. Þetta eru hvilftardalir. Þeir urðu til með því að lítil jökull lá í langan tíma í dæld. Þessi jökull hreyfði sig og skreið niður eftir hlíðinni og með því móti stækkaði hann dalinnn. Jökull af þessu tagi kallast '''hvílftarjökull''' eða '''skálarjökull'''.
-Á Íslandi hefur untan eldvirka svæðisins, á [[Vesturland]]i, á [[Norðurland vestra|Norðurlandi vestra]] og á [[Vestfirðir|Vestfjörðum]], langvinn [[Rof|rof]] og [[Veðrun|veðrun]] mótað landslag og fjöllin. Þar myndaða viðáttumiklir [[Hraun|hraunstaflar]] lagskiptan, sorfinn berggrunn og ísaldarjökull lagðist margoft yfir þetta land. Í hvert sinn skóf hann og svarf berggrunnin í mörg þúsund ár. Smájöklar eins og finnst núna t.d. á Tröllaskagi urðu eftir og lágu alls staðar í fjallshlíðum þegar ísaldarjökullinn hopaði hratt inn til landsins með lok síðustu jökulskeidsins.
+Utan eldvirka svæðisins á Íslandi, þ.e. á [[Vesturland]]i, [[Norðurland vestra|Norðurlandi vestra]], Austurlandi og á [[Vestfirðir|Vestfjörðum]], hefur langvinnt [[Rof|rof]] og [[Veðrun|veðrun]] mótað landslagið og fjöllin. Þar mynda víðáttumiklir [[Hraun|hraunstaflar]] lagskiptan, sorfinn berggrunn og ísaldarjökull lagðist margoft yfir þetta land. Í hvert sinn skóf hann og svarf berggrunninn í mörg þúsund ár. Smájöklar þeir sem til eru í dag, t.d. á Tröllaskaga urðu eftir og lágu alls staðar í fjallahlíðum þegar ísaldarjökullinn hopaði hratt inn til landsins við lok síðasta jökulskeiðs.
-Einhverskona skál eða dalbotn í fjallshlíð er venjulega sæti hvílftarjökuls. Þetta skál er dalur semm kallast [[Hvílft|hvílft]]. Skálin er meira eða minna þverhnípt efst og innst, til hlíðanna, er hún brött; fremst er oft þröskuldur. Þar sem botninn nær heldur dýpra ofan í fjallið en þrepið geta tjarnir og fannir verið að innan eftir horf jökulsins. <ref>Ari Trausti Guðmundsson, Ragnar Th. Sigurðsson: Íslenskur Jarðfræðilýkill. Reykjavík 2004</ref>Þekkt dæmi er skaflinn í Gunnlaugsskarði í [[Esjan|Esjunni]].
+Einhvers konar skál eða dalbotn í fjallshlíð (hvilft) er venjulega sæti hvilftarjökuls. Skálin er meira eða minna þverhnípt efst og innst og til hlíðanna er hún brött en fremst er oft þröskuldur. Þar sem botninn nær heldur dýpra ofan í fjallið en þrepið, geta tjarnir og fannir legið þar fyrir innan eftir hvarf jökulsins. <ref>Ari Trausti Guðmundsson, Ragnar Th. Sigurðsson: Íslenskur Jarðfræðilýkill. Reykjavík 2004</ref>Þekkt dæmi er skaflinn í Gunnlaugsskarði í [[Esjan|Esjunni]].